Denizcilik ve Liman Sektörleri 2011 Tahminleri

Dr. Jale Nur Ece

27.01.2011 - 12:55 Yayınlanma

19.09.2022 - 12:26 Güncelleme

237 Gösterim

2010 yılı denizcilik sektörü için yük trafiğinin artması ile sektörde iyileşme yaşanması açısından kayda değer bir yıl olarak geçmiştir. Makro ekonomik göstergeler açısından 2011 yılında küresel ekonomide iyileşmenin hızı azalacaktır. IMF’nin tahminlerin

2010 yılı denizcilik sektörü için yük trafiğinin artması ile sektörde iyileşme yaşanması açısından kayda değer bir yıl olarak geçmiştir. Makro ekonomik göstergeler açısından 2011 yılında küresel ekonomide iyileşmenin hızı azalacaktır. IMF’nin tahminlerine göre 2010’da gelişmiş ekonomilerdeki büyüme bir önceki yıla göre %2,7, gelişmekte olan ülkelerde %7,1 olup 2011’de gelişmiş ekonomilerdeki büyüme %2,2’ye, gelişmekte olan ülkelerde %6,4’e düşecektir (www.micportal.com).

Yapılan projeksiyonlara göre Dünya nüfusunun 2011’de bir önceki yıla göre %1,1 büyüme oranı ile 6,9 milyar, 2015’de 7,2 milyar, 2020 yılında da 7.7 milyara yükselmesi ve sonraki dönemde artışların devam etmesi tahmin edilmektedir. Türkiye’nin ise 2020’de nüfusunun yaklaşık 86,8 milyona ulaşması beklenmektedir. Bu da tüketimin artmasına paralel olarak dünya ticaretinin ve dolayısıyla dünya deniz ticaretinin artacağını göstermektedir (www.census.gov).

Dünya ticareti: Dünya ticaretinin artması çevre sorunlarını da arttıracak

OECD projeksiyonlarına göre, hızlı büyüme perspektifinde dünya mal ve hizmetler ticareti, dünya üretiminden daha hızlı bir şekilde artmış olup 1995-2020 yılları arasında reel olarak 3.5 kere büyüyecektir. Dünya ticaret hacminin 2011 yılında ise %6,3 büyüyeceği tahmin edilmiş olup artması beklenmektedir.

Küreselleşme döneminde Dünya mal ve hizmetler ticaretinde, Türkiye en iyi performans gösteren ülkelerden biridir. Önümüzdeki on yıllarda hızlanacak ekonomik faaliyetler ve nüfus hareketleri nedeniyle, çevre sorunlarının yerel, ulusal, bölgesel ve küresel düzeylerde artması beklenmektedir. Fosil yakıt tüketimi ile karbondioksit emisyonları arasındaki yakın bağ nedeniyle, dünya ekonomisinin gelişme performansı arttığından dolayı söz konusu emisyonların 2020 yılma kadar yüzde yüzden daha fazla artması beklenmektedir. (www.elelebizbize.com).

Dünya deniz ticareti: Çin, Asya-Pasifik Bölgesi’nin ana çekirdeğini oluşturmakta

Denizcilik sektörü küresel ekonomi oranında büyümekte olup büyümenin ana kaynağı Çin’dir. Dünya ekonomisi 2010 yılında %4,5 büyüme göstermesine rağmen dünya ticaretinin yaklaşık %9, denizcilik sektörünün ise %5 büyüme gösterdiğini belirtilmiştir (Kılıç, O., 2011; IAPH Annual Report, 2009).

2009 Yılında OECD Ülkelerine denizyoluyla gerçekleşen toplam 61.9 milyon ton dış ticaret hacminin miktar olarak 18,6 milyon tonu ihracat ve 43,3 milyon tonu ithalatdır. Yapılan projeksiyonlara göre OECD ülkelerinin 2020 yılında nüfusunun 1,142 milyon olması tahmin edilmektedir. Bu da OECD ülkelerindeki tüketimin nüfus artışına paralele olarak artacağını ve denizyolu ile yapılan ihracat miktarını arttıracağını göstermektedir (www.elelebizbize.com/e-kutuphane).

Dünya deniz ticaret hacminin 8,17 milyar tona ulaştığı ve Dünya deniz ticaretinden yılda yaklaşık 400 milyar dolar gelir elde edildiği tahmin edilmektedir. Çin, Asya-Pasifik Bölgesi’nin ana çekirdeğini oluşturmaktadır. ABD ve Avrupa denizcilik pazarlarında 2011’de iyimser bir tablo ortaya çıkmaktadır. (www.bclxm.com).

Petrol fiyatlarının artması: Taşımacılık deniz yoluna kayacak

Yüksek petrol maliyetleri denizyolu ve havayolu şirketlerinin giderlerini oldukça artırmaktadır. Petrol fiyatlarındaki ciddi artıştan dolayı taşımacılık daha ucuz, güvenilir ve çevreci olan denizyoluna kayacaktır. Ham petrol fiyatlarının 2011’de varil başına yaklaşık 100 ABD Doları olması tahmin edilmektedir. Ham petrol fiyatlarının 2011 Ocak-Mart döneminde 90,50 ABD Doları, Nisan-Haziran döneminde 92,50 ABD Doları, Temmuz-Eylül döneminde 105,50 ABD Doları ve Ekim-Aralık 2011 döneminde 106,50 ABD Doları olması beklenmektedir. Dünya ham petrol fiyatı Brent bazında ortalama 2001 yılında 24,5 ABD dolar/varil iken 2010 yılının sonunda varil başına yaklaşık 95 ABD Doları’na kadar çıkmıştır (deloitte.com). Dünya ham petrol fiyatının 2011’de Çin gibi büyüyen pazarların petrol talebini arttırmasına parallel olarak %9,4 büyümesi beklenmektedir(www.bloomberg.com;www.suite101.com;www.worldoils.com;www.gumbreg.org) .

İletişim altyapısının kurulması: Ulaştırmada bilgi teknolojisinin kullanımı artacak

Ulaştırma ve iletişim altyapısı ve teknolojisinin gelişmesi, yaygınlaşması ve çeşitlenmesi, önümüzdeki yıllarda ve özellikle 2020 yılında dünya ekonomisinde çok önemli bir rol oynayacaktır. Kapsamlı ekonomik bütünleşme ve buna bağlı ilişkiler, gelişen ticaret ve yatırım, artan sermaye akımı, büyüyen enerji talebi, gelişmiş ulaştırma ve ileri düzeyde iletişim kolaylıklarım gerektirecektir. Ulaştırma kolaylıkları açısından, geliştirilmiş ulaşım altyapısı ve hizmetleri ile bilgi teknolojisinin uygulanması, genel ulaştırma giderlerini azaltabilecek ve uluslararası ticaret, yatırım, finansman ve turizm için daha büyük fırsatlar yaratabilecektir. Önümüzdeki yıllarda dünyada "ulaştırma sektörü daha fazla önem kazanacaktır (www.elelebizbize.com/e-kutuphane).

Enerji talebi artışı: Tanker taşımacılığında artış, özel gemilerin inşaası ve LNG sektöründe aşırı büyüme

Özellikle ulaşım talebindeki artış, başka sektörlerde petrol yerine bir başka maddenin kullanılması olanaklarının kısıtlı bulunması ve OECD dışında hızlı ekonomik büyüme nedenleriyle, dünya petrol talebinin gelecekte geçmişe göre daha çabuk büyümesi beklenmektedir. 2020 yılında, OECD petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 60'ının (halihazır yüzde 50) ithalat ile karşılanması beklenmektedir. Bunun da tanker taşımacılığını arttıracağı düşünülmektedir (www.elelebizbize.com).

Dünya gaz talebi, özellikle enerji üretim sektörünün baskısıyla, başlıca OECD ülkelerinde artmaya devam edecek ve arz kaynaklarına ulaşım yetersizliği nedeniyle diğer yerlerde aynı derecede önemli olmayacaktır. Böylece, yeni boru hatları ile gazı likit halinde taşımak için özel gemilerin yapımı önem kazanacaktır.

LNG küresel enerji talebine paralel olarak 2010 yılında en fazla büyüyen gemi sektörlerinden biri olup fazla büyüme sorunu ile karşı karşıya kalmıştır (http://bestshippingnews.com).

Filo ve gemi inşa sanayii: Dünya filo kapasitesi 2011’de artacak

Faal durumdaki dünya filo kapasitesinin 2011 yılı sonunda %10 artacağı beklenmektedir. Trans-Pasifik hatlarında konteyner yükünde 2011’de durgunluk yaşanacağı belirtilmektedir (PIERS, The Journal of Commerce). BIMCO dökme yük filosunun 2011’de %14 büyüyeceğini tahmin etmektedir. Tüm segmentlerde büyük gemilere arz artmaktadır. Dünya ticaret filosunda 2011 ve 2012 yıllarında ise %8’lik tonaj talebi artışı tahmin beklenmektedir (DTO 2009 Sektör Raporu).

Tüm tek cidarlı tankerler (55 Milyon Dwt) 2010 yılı içerisinde aktif ticaretten çıkarılacak olup, taşımaların 2011 yılından sonra tamamen çift cidarlı tankerlerle yapılacağı tahmin edilmektedir. Bu varsayımlara dayanarak filonun % 2.5 oranında büyümesi beklenmektedir (DTO 2009 Sektör Raporu).

Dökme, tanker ve konteyner gibi başlıca denizcilik segmentlerinde yeni gemilerin 2011’de tesliminde sorun yaşanacaktır. Tanker ve konteyner gemi filosunun en az %8 büyüyeceği tahmin edilmektedir. Küresel dökme sıvı filosunun 2011’de %9 büyüyeceği tahmin edilmektedir (www.companiesandmarkets.com). Kuru yük gemileri filosunun ise 2011’de %8,8 ve 20102’de %6,1 büyümesi beklenmektedir (http://bestshippingnews.com).

Sipariş defterinin 2011’de aktif filoya oranları beklentileri; en büyük kuru dökme yük Capesize sipariş defteri mevcut aktif filonun %67; çok büyük ham petrol taşıyıcıları (Very Large Crude Carrier (Very Large Crude Carriers)) filonun %38; 8 000 TEU’dan fazla konteyner taşıyan konteyner gemileri sipariş defterinin filonun %95; dökme yük ve tanker filosu sipariş defterinin filonun yaklaşık %20 ve konteyner sipariş defterinin filonun %30 oranında büyüklüğüne tekabül edeceği tahmin edilmektedir (www.micportal.com). Sağlıklı bir gemi inşaa talep büyüme tahminlerine rağmen sektörde kısa ve orta dönemli başlıca sorun tonaj bazında aşırı arzdır (www.micportal.com).

Handysize filosunun yaklaşık % 44’ünün 25 yaş üstünde ve çok sayıda hurdaya çıkacak gemi potansiyelinin yüksek olması nedeniyle geleceğinin diğer büyük tonajlı gemilere nazaran daha iyi olması beklenmektedir. Sipariş defterindeki handysize gemilerin yaklaşık % 75’inin 2010 ve 2011’de filoya gireceği tahmin edilmektedir. 2011’de 9,2 milyon DWT’na sahip 281 Handysize ve 2012’de de 3,6 milyon ton taşıma kapasitesine sahip 107 handysize geminin teslim edilmesini beklenmektedir. Sipariş iptalleri ve hurdaya çıkışlar dikkate alındığında; handysize filosunun 2011’de % 6,5 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir (www.micportal.com).

Tanker pazarı: Talep arz dengesi sağlanabilecek mi?

Dünya tanker piyasası aşırı kapasitenin artması ve ücretlerin düşmesinden etkilenmiştir. Ürün tankerleri piyasası 2010 yılında sabit kalırken sadece ham petrol tankerleri talebin az olması ve 2010’un ikinci yarısında arzın artması nedeniyle olumsuz etkilenmiştir. Söz konusu tankerlere talebin az olmasının nedeni Batı yarım kürenin ana tüketim bölgelerindeki ham petrol ve rafine edilmiş petrol ürünlerine düşük talebin olmasıdır. Doğu yarım küredeki talepte ise Çin’in ham petrol ithalatının artmasından dolayı artış görülmektedir. 2011’de tanker talebinin artacağı tahmin edilmekte olup yeni tanker inşaasına daha fazla yatırım yapılması beklenmektedir. 2013 yılının sonuna kadar 76 milyon dwt petrol tankeri siparişi yapılacağı tahmin edilmektedir (www.fairplay.com).

Dünyada başlıca tüketim bölgelerinde talebin az olmasından etkilenen ürün tankerlerinin aksine ham petrol segmenti piyasası 2011’de daha iyi olacaktır. Tanker talebindeki artışın navlun ücretlerini arttırması filonun gelişimine bağlıdır. Ham petrol tankerlerinin ürün tankerlerinden daha fazla zorluk yaşayacağı görülmektedir. Petrol rafinelerinin petrol kuyularının yakınına inşaa edilmesi nedeniyle petrol ürünleri taşımacılığının ham petrol taşımacılığından daha fazla olacağı tahmin edilmektedir (www.micportal.com).

Konteyner pazarı: Konteyner gemilerinde arz fazlası devam edecek

Konteyner taşımacılığı 2010’un ilk çeyreğinde Ağustos 2010’da zirveye ulaşmış olup büyümenin devam etmesi beklenmektedir. Konteyner trafiği 2010 yılında Uzak Doğu’dan Avrupa ve Kuzey Amerika’ya ihracatın olumlu etkisi ile yaklaşık %10 büyüme göstermiş olup 2011’de de büyümesi beklenmektedir (Davidson, C., 2010). ABD ve AB’de tüketimin artması konteyner gemilerine talebi de arttıracaktır. Asya içi talebin de büyümesi beklenmektedir. Ancak 2013’de büyük ölçüde kapasite fazlası beklenmektedir (www.micportal.com).

Konteyner pazarına 2011’de yeni gemi girişi devam edecek olup piyasada bir arz fazlasının devam etmesi beklenmektedir. Konteyner filo kapasitesinin, 2011’de % 9.1 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Konteyner pazarının önümüzdeki beş yıl yılda ortalama %7 büyümesi beklenmektedir (www.businesweek.com).

Konteyner gemileri pazarındaki kapasite fazlasının 2011’de daha da artacağı beklenmektedir. Şu anda dünya konteyner taşımacılığıyla paralel olarak can çekişen reefer konteyner marketi artan sıcaklıkta bozulması muhtemel ürünlerin taşımalarında da yerini alacaktır.

2009-2015 yılları arasında konteyner elleçlemesinin %7,2 artacağı ve bunun neticesinde küresel konteyner limanlarındaki konteyner hacminin %50 artacağı ve dünyadaki konteyner terminallerinin %20 büyüyeceği, şayet önümüzdeki 5 yıl içerisinde liman genişletme projelerinin hayata geçirilememesi halinde limanlarda sıkıkşıklık yaşanacağı tahmin edilmektedir (wwww.drewry.co.uk).

Yapılan tahminlere göre Reefer konteyner ticaretinin artacağı ve konteyner operatörlerinin 2010 ortaları ve Ocak 2010 arasında reefer konteyner kapasitelerini arttıracağı tahmin edilmektedir. Reefer konteyner taşıyan gemilerin işletme maliyetlerinin son iki yıldır düştüğü ancak 2011’de artacağı belirtilmektedir.

Drewry Danışmanlık Şirketi’nin tahminlerine göre 2009 yılında 157 milyon ton olan reefer ticaretinin 2015’de 203 milyon tona ulaşması, 727 reefer konteyner filosunun 2015’e kadar 613’e düşmesi ancak daha yüksek kapasiteli yeni konteyner konteyner gemilerinin inşa edileceği ve 2015’e kadar konteynerize reefer kapasitesinin %30 artacağı tahmin edilmektedir (wwww.drewry.co.uk; www.anythingresearch.com).

Dünyanın en büyük konteyner operatörü olan Maersk Line Trans 2011 yılı içinde Atlantik müşterileri için navlun ücretlerinde üç kez artış yapacağını bildirmiştir. Maersk,’ün 20 veya 40 TEU konteynerlerde 1 Nisan 2001’de konteyner başına 300 ABD Doları artış, 1 Temmuz 2011’de 300 ABD Doları ve 1 Ekim 2011’de piyasanın durumuna göre artış yapmayı planladığı belirtilmektedir. Konteyner navlunlarındaki artışlar Kuzey Amerika, Kuzey Avrupa ve Karadeniz limanları arasındaki hatlarda taşınan konteynerleri kapsayacaktır (http://bestshippingnews.com).

Dökme yük pazarı: Pazar Çin’in hakimiyetinde

Dökme yük piyasasında olumlu durum 2010 yılının ortasında itibaren düşüş göstermiştir. Navlunda önemli göstergelerden birisi olan Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltık Dry Endeks) 2011 yılının başlangıcından bu yana değerinin yüzde 20’sini kaybetmiştir (virahaber.com). Dökme yük taşımacılığının yeniden canlanması beklenmekte olup 2011’de bir önceki yıla göre %8,7 oranında büyüme beklenmektedir. Söz konusu büyüme sektörde birçok yeni sözleşmenin imzalanacağını ve tüm sözleşmelerin yeniden müzakere edileceğini göstermektedir (Davidson, C., 2010).

Yeni Capesize gemilerin arzındaki artışın 2011 ve 2012’de de devam etmesi beklenmektedir. ABD, Avrupa ve Çin’den gelen kuru dökme yük taleplerine rağmen özellikle Capesize segmentindeki arz talep dengesi önümüzdeki yıllarda gemiyi kiralayanların lehine olmayı sürdürecektir. Bu durum iki yıl önce deniz ticaretindeki yaşanan krizden önce sektörün aşırı gemi almasından kaynaklanmaktadır.

Kuru dökme yük pazarı Çin’deki talep artışına bağlıdır. Capesize navlun ücretleri hareketlerindeki hızın 2011 ylında da devam etmesi beklenmektedir. Gemi sahiplerinin 2011’de daha az kazanacakları ve 2012’de kömür, demir gibi yüklerin taşınmasında gemilerini kiraya vereceği belirtilmektedir.

Kruvaziyer taşımacılığı: Rekabet 2011 yılında da devam edecek

Kruvaziyer hatları arasında 2011’de sıkı rekabet devam edecek olup fiyat düşüşleri olacaktır. Kruvaziyer gemilerinde yeni trendin 130 000-140 000 ton yük taşıma ve 3 500-4 000 yolcu kapasitesine sahip gemilerin olacağı görülmektedir. Disney Cruide Lines hatlarının yeni sınıf gemilerinden biri olan Almanya'nın Bremerhave'daki tersanesinde inşa ettirilen 4 000 bin yolcu kapasiteli Disney Dream’in 26 Ocak 2011’de sefere çıkmıştır. Disney Dream'den sonra Disney Fantasy'nin 2012 yılının Nisan ayında tamamlanması hedeflenmektedir. 2011 yazında Costa Cruises Hatlarının gemisi Costa Favolosa, Carnival Cruise Hatlarının Carnival Magic ve Seabourn gemilerinin sefere çıkması beklenmektedir. Ancak yetkililer yeni emisyon kurallarının kruvaziyer sektörü için en büyük tehditlerden biri olduğunu sorumluluklar ve kar arasında denge oluşturulması gerektiğini belirtmektedir. Yakıt fiyatlarındaki artış nedeniyle Kanada ve İngiltere’deki bazı kruvaziyer hatlarında azalışa gidilecektir (www.denizhaber.com).

İnteraktif müşterilerin gittikçe artması nedeniyle kruvaziyer ve turizm sektörünün sosyal paylaşım sitelerini daha fazla kullanmaya başlayacağı görülmektedir (www.americanbankingnews.com).

Deniz güvenliği: Enerji güvenliği riski artacak ve deniz haydutluğu saldırılarındaki artış sigorta primlerini arttıracak

Deniz ticaretinde önümüzdeki dönemde öne çıkacak iki tehdit söz konusu olup bunlar terörizm ve artan deniz haydutluğunun daha uzun süren taşımacılık rotaları ve süresi ile sigorta primlerinin artışı gibi olumsuz etkileridir (IAPH Annual Report, 2009).

Deniz güvenliğindeki başlıca tehditler deniz haydutluğunun olduğu bölgelerdeki, ülkelerin deniz güvenliği önlemlerini azaltması, deniz güvenliği politikalarının, kamu, özel sektör ve teknoloji sağlayıcıları arasındaki potansiyel işbirliğinin sekteye uğraması olarak görümektedir.

Deniz güvenliğinin 2010 yılı maliyetinin 15,4 milyar ABD Doları olduğu belirtilmektedir. Deniz haydutluğunda yüksek değere sahip yük gemileri ile petrol ve gaz tankerlerine saldırıların yükseldiği ve söz konusu saldırıların sadece denizcilik sektörüne maliyetli olmadığı aynı zamanda enerji güvenliğini de tehdit ettiği ve ayrıca deniz terrorizminin de tehdit oluşturacağı ifade edilmektedir. Söz konusu faktörlerin deniz güvenliğine ilişkin savunma harcamalarını arttıracağı tahmin edilmektedir (www.companiesandmarkets.com).

Limanlar: 2011 ticaret hacminin artması limanlarda elleçlenen yük miktarını arttıracak

Yapılan tahminlere göre limanlarda elleçlenen yük miktarının 2011-2014 yılları arasında artış göstereceği belirtilmektedir (www.anythingresearch.com).

Uluslararası Limanlar Birliği (The International Association of Ports and Harbors (IAPH)) denizcilik sektöründe daha düşük navlun ücretleri ile taşımacılık ve elleçlemede gecikme olmadan, yüksek kalitede hizmet verilmesini, gemilere ve limanlara hızlı hizmet verilebilmesi için limanların alt yapı ve üstyapı gereksinimlerinin karşılanması gerektiğini belirtimiştir. Dünya ticaret hacminin 2011 yılında %6,3 büyüyeceği ve daha da büyümesi beklenmekte olup özellikle konteyner elleçleme kapasitesinin planlı bir şekilde arttırılması gerekmektedir (IAPH Annual Report, 2009).

Ülkeler bazında denizcilik ve liman sektöründeki trendler, tahminler ve beklentiler:

Dünyada 2011 yılında ülkeler bazında denizcilik sektöründeki trendler, tahminler ve beklentiler aşağıda verilmektedir:

Arjantin: Arjantin’deki siyasi belirsizlik ve ekonomik durum, kısa ve uzun dönemli denizcilik tahminlerinde risk oluşturmaktadır. Arjantin’nin iki önemli limanından biri olan Buenes Aires’ Limanı’nın yük elleçleme miktarının 2011’de bir önceki yıla göre %3,3 oranında ve diğer önemli limanı Bahia Blanca’daki yük elleçleme miktarında bir önceki yıla göre %2,2 oranında artması beklenmektedir. 2011-2014 yılları arasında Buenos Aire Limanı’nda elleçlenen yük miktarında yıllık ortalama %4,5 oranında ve Bahia Blanca Limanı’nda %8,3 artış beklenmekedir.

Arjantin’nin toplam ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %4,4’lük büyüme beklenmektedir (Argentina Shipping Report Q1 2011).

Avustralya: Melbourne Limanı’nın 2011 yılında elleçleme miktarında bir önceki yıla göre toplam %3,6’lık, 20 feetlik TEU bazında konteyner elleçlemesinde ise %4 oaranında artış beklenmektedir. Sidney Limanı’nda 2011 yılında elleçlenen konteyner miktarında bir önceki yıla göre %3,9 oranında azalma olacağı tahmin edilmektedir. Avustralya’nın toplam ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %24’lük büyüme beklenmektedir (Australia Shipping Report Q1 2011).

Bahreyn: Bahrey’nin denizcilik sektöründe önemli bir yeri olan Khalifa Bin Salman Limanı ana konteyner aktarma limanı konumuna gelmiştir. Khalifa Bin Salman Limanı’nın 2014 yılına kadar 305,259 TEU konteyner elleçleyeceği tahmin edilmektedir (Bahrain Shipping Report Q3 2010).

Birleşik Arap Emirlikleri: Dökme ve sıvı yük, konteyner taşımacılığında artış beklenmektedir. Uzak Doğu’da sıvı dökme pazarında talebin azalacağı ve küresel dökme sıvı filosunun 2011’de bir önceki yıla göre %9 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Bu durumun da ücretleri aşağıya çekececeği belirtilmektedir. Ülke limanları geliştirilmektedir. Sharjah’daki 13,800 TEU kapasiteli gemilere hizmet veren Khorfakkan Konteyner Terminali genişletilmiştir (United Arab Emirates Shipping Report Q1 2011).

Bulgaristan: Varna Limanı’nın 2011’de yük elleçleme miktarının bir önceki yıla göre %2,3 oranında konteyner elleçleme miktarının ise bir önceki yıla göre %3,2 oranında artması beklenmektedir. Bulgaristan’nın toplam ticaretinde bir önceki yıla göre %2,5 oranında artış beklenmektedir. Bulgaristan konteyner terminallerini imtiyaz anlaşması yoluyla özel sektöre devretmeyi planlamaktadır (Bulgaria Shipping Report Q1 2011).

Brezilya: Brezilya limanlarında ticaretin büyümesine parallel olarak büyüme görülmektedir. 2011’de Santos Limanı’nda elleçlenen yük miktarında bir önceki yıla göre %10,14 oranında ve TEU bazında konteynerde %13,71 oranında artış, Itajai Limanı’nda elleçlenen yük miktarında bir önceki yıla göre %7 oranında ve TEU bazında konteynerde %4,74 oranında artış olacağı beklenmektedir. Brezilya’nın 2011’de toplam ticaretinde bir önceki yıla göre %13,51 büyüme beklenmektedir. Brezilya limanlarının modernize edilmesine ilişkin yatırımlar devam etmektedir. Pecem Limanı’nın dokları, mendireği ve tersanesinin genişletilmesi planlanmaktadır. Brezilya deniz ticaret filosunu büyütmeyi planlamaktadır. Güney Kore kuru dökme yük denizcilik hattı STX Pan Ocean ile 25 yıllık taşımacılık anlaşması imzalanmıştır.

Brezilya denizcilik sektörü için başlıca riskler; Çin en fazla ithalatı Brezilya’dan yapmakta olup ithalatta düşüş olmasının Brezilya Liman sektörü için olumsuz etkisi; Brezilya limanlarının küresel demir cevheri ve şeker talebini karşılayabilecek düzeyde olmamasıdır. Brezilya dünya şeker ihtiyacının %54’ünü karşılamakta olup demir cevheri ihracatında Avustralya ile rekabet ederek Çin’nin başlıca ihracatçısı olmayı sürdürmektedir. Brezilya’da özellikle düşük gelirli nüfusunun tüketiminin artmasının ithalatı arttıracağı ve dolayısıyla bunun da limanlardaki elleçleme miktarını arttıracağı düşünülmektedir (Brazil Shipping Report Q1 2011).

Çin: Çin’deki ekonomik kalkınma küresel liman operatörlerinin limanlara yatırım yapmasını teşvik etmektedir. Dünyanın en büyük küresel operatörlerinden biri olan Maersk Chongqing şehrindeki Çin ticaretinde önemli bir payı olan Cuntan Limanı’nı geliştirmek amacıyla yatırım yapmaya davet edilmiştir. Çin’nin ticaretin 2011’de bir önceki yıla göre %2,5 düşmesi beklenmektedir. Çin Limanları ve denizcilik sektörü için başlıca riskin 2011’de ekonomideki durgunluk olacağı düşünülmektedir (China Shipping Report Q1 2011).

Endonezya: Endonezya’da ülkenin açık deniz petrol platformları ve gaz projelerine kabotaj yasasından dolayı sadece Endonezya bayraklı gemilerin hizmet vermekte olduğu ve bunun da ülkenin açık deniz ve gaz üretim seviyelerini negatif etkilediği belirtilmektedir. Endonezya tüm gemilerin söz konusu hizmetleri verebilmesi amacıyla ülkenin açık deniz (offshore) kabotaj yasasında değişiklikler yapan yasayı hazırlanmış ve yasa henüz çıkarılamamıştır. Sektörün denizcilik talepleri büyük ölçüde yabancı bayraklı gemiler tarafından karşılanmaktadır.

Endonezya’da 2011’de ekonomik göstergelerin iyiye gideceği beklenmekte olup yerel limanlar ve denizcilik sektörünün de bu durumdan pozitif etkilenmesi beklenmektedir. Endonezya’da özellikle kömür, petrol ve gaz, tarımsal gıda ürünlerine talebin artacağı beklenmektedir.

Tanjung Priok Limanı’nında 2011’de elleçlenen yük miktarının bir önceki yıla göre %5,5 oranında artışla 40 896 milyon ton, Palembang Limanı’nında elleçlenen yük miktarının %5,7 oranında artışla 11,19 milyon tona, konteyner miktarının ise %5,7 oranında artışla 98 739 TEU’ya ulaşacağı beklenmektedir. Endonezya’nın dış ticaret hacminde 2011’de bir önceki yıla göre %9 oranında büyüme beklenmektedir (Indonesia Shipping Report Q1 2011).

Estonya: Estonya’nın Tallinn Limanı’nın yük elleçleme miktarının 2011’de bir önceki yıla göre %5,8 oranında, konteyner elleçleme miktarının %5,5 oranında artacağı tahmin edilmiştir. Estonya’nın toplam ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %5,24’lük büyüme beklenmektedir.

Estonya Limanları için potansiyal risk Rusya’nın petrol sevkiyatı için Tallinn Limanı’nı yerine Leningrad bölgesinde bulunan ve Baltık Denizi'ne açılan gelişmekte olan Ust-Luga Ticaret Limanı'nı kullanmasıdır. Söz konusu risk Tallinn Limanı’na konteyner terminali genişletme projelerini teşvik etmektedir (Estonia Shipping Report Q1 2011).

Filipinler: Filipinlerin en büyük konteyner terminali Manila International Container Terminal (MICT)’deki yük elleçleme miktarının %2,5 oranında ve konteyner miktarının %2,66 oranında artacağı tahmin edilmektedir. Filipinde limanların geliştirilmesine ilişkin yatırımlar yapılmaktadır. Filipinler’in ticaretinin 2011’de bir önceki yıla göre %2,7 oranında artacağı beklenmeketedir. Orta ve uzun dönemde Asya ticaretinin artması Filipin Limanları’nda elleçleme miktarını arttıracaktır (Philippines Shipping Report Q1 2011).

Fransa: Fransa’nın en büyük Limanı Le Havre’de 2010 yılında konteyner trafiği %5 artmış olup 2011 yılında daha da artması beklenmektedir (portworld.com).

Güney Afrika: Çin ve Asya’da yeni elektrik santrallerinin inşaa ediilmesinden dolayı Richards Bay Kömür Terminali (Coal Terminal)’ne Hindistan ve Çin talebinin artması beklenmektedir. Durban Limanı’nın tarama ve genişletme projeleri neticesinde konteyner kapasitesinin yılda 2,9 milyon TEU’ya çıkarılması tahmin edilmektedir (South Africa Shipping Report Q4 2010).

Güney Kore: Güney Kore hükümeti 2009’da ülkenin konteyner trafiğinin %74’ünü elleçleyen Busan Limanı’ndaki konteyner trafiğinin ülkenin diğer limanlarına kaydırılması konusunda plan yapmaktadır. Busan Limanı’nın konteyner trafiğinin 2015’e kadar %62,9 oranında ve 2020’ye kadar %57,6 oranında büyümesi planlanmaktadır.

Busan Limanı’nda 2011’de bir önceki yıla göre %2,6 oranında artışla 14 127 milyon TEU konteyner elleçleneceği tahmin edilmektedir. Güney Kore’nin ikinci büyük limanı olan Incheon’nın bir önceki yıla göre %3,1 oranında artışla 2011’de 151 087 milyon ton yük elleçlenmesi beklenmektedir. Güney Kore ticaretinin 2011’de bir önceki yıla göre %6,6 artması beklenmektedir (South Korea Shipping Report Q1 2011).

Hindistan: Jawaharlal Nehru Limanı’nın 2011’de bir önceki yıla göre %6,4 oranında artışla 66,918 milyon ton, Chennai Limanı’nın %6,3 oranındaki artışla 67,397 milyon ton yük elleçlemesi beklenmektedir. Himdistan’nın ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %12,1’lik büyüme beklenmektedir (India Shipping Report Q1 2011).

Hırvatistan: Hırvatistan’nın iki ana limanı Ploce ve Rijeka’nın 2011-2014 yılları arasında büyümeye devam edeceği belirtilmektedir. Hırvatistan’nın Rijeka Limanı’nın yük elleçleme miktarının 2011’de bir önceki yıla göre %13,96 oranında, konteyner elleçleme miktarının %37,21 oranında artacağı tahmin edilmiştir. Hırvatistan’nın ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %5,24’lük büyüme beklenmektedir.

Çin denizcilik firması ve liman işleticisi COSCO firmasının Merkez ve Doğu Avrupa arasında iyi bir konumda ve hub liman olma potansiyaline sahip olan Rijeka Limanı’nı kiralayarak işletmek istediği belirtilmektedir (Croatia Shipping Report Q1 2011).

Hong Kong: Hong Kong Limanı’nda elleçlenen yük miktarının 2011’de %3,2 oranında artarak 265,99 milyon tona, konteyner trafiğinin ise %2,6 oranında artarak 23,912 milyon TEU’ya çıkması beklenmektedir. Hong Kong ticaretinin 2011’de bir önceki yıla göre %4,1 büyümesi beklenmektedir (Hong Kong Shipping Report Q1 2011).

İran: İran Limanları’nda geçen yıla göre büyüme olmuştur. Bandar Abbas Limanı’nda 2011’de elleçlenen yük miktarının %1,4 oranında artması ve 2014 yılında elleçlenen konteyner miktarının 2.835.511 TEU’ya çıkması beklenmektedir. Venezüella ile petrol, doğal gaz ve diğer deniz taşımacılığı alanlarında işbirliğine gidilerek birçok anlaşma imzalanmıştır. İran komşusu Irak ile çimento taşımacılığına başlamıştır. İran’nın kamu petrol şirketi NITC Çin tersanelerine 12 VLCC sipariş etmiştir (Iran Shipping Report Q1 2011).

İsrail: İsrail Denizcilik Raporu’na göre; küresel düzeyde konteyner, kuru ve sıkı dökme yük taşımacılığında talepte azalma ve dolayısıyla kapasite fazlası olması nedeniyle ücretlerin aşağıya çekilmesinin karlılığı azaltması nedeniyle söz konusu taşımacılıkta risk söz konusu olduğunu belirtilmektedir. İsrail’in iki ana limanı olan Ashod ve Haifa’nın 2011’de elleçleme miktarlarında artış beklenmektedir. Ashdod Limanı’nın yük elleçleme miktarının 2011’de bir önceki yıla göre %2,5 oranında artış olacağı ve Haifa Limanı’nın 2011-2015 yılları arasında yılda ortalama %4 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Haifa Limanı’nda 2015 yılında elleçlenen 20 feetlik konteyner miktarının 1,52 milyon TEU’ya ulaşması beklenmektedir. İsrail’in ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %10’luk büyüme beklenmektedir.

İsrail hattında çalışan Panalpina ve MSC gibi uluslararası denizcilik hatlarının sayısında artış olup Haifa Limanı’nda New Carmel terminali’de hizmete girmektedir (Israel Shipping Report Q1 2011).

Japonya: Japonya Asya navlun pazarındaki Pazar payını arttırmak amacıyla liman stratejisini değiştirmiş olup özel liman inşaası yatırımlarından ziyade uluslararası hub liman geliştirilmesini planlamaktadır. Japon Hükümeti ağırlıklı olarak Hanshin Limanı (Osaka and Kobe Limanları dahil) ve Keihan Limanı (Tokyo, Kawasaki ve Yokohama Limanları dahil)’na yatırım yapmaktadır. Söz konusu yatırımlara rağmen liman sektörünün geliştirme gereksinimi vardır. Yokohama (POY) ve Tokyo Limanları’nın 2011’de büyümesi beklenmektedir. Japonya’nın ticaret hacminin 2011’de bir önceki yıla göre %4,8 oranında büyümesi beklenmektedir (Japan Shipping Report Q4 2010).

NYK Line (Japonya) 01 Kasım 2010’da NYK Container Line ile birleşerek şirket evliliği yapmıştır. TSK’nın Asya’da çalışan liner hattı Nippon Yushen Kabushiki Kaisha.ile birleşmiştir (www.steelguru.com).

Kanada: Metro Vancouver Limanı’nında elleçlenen yük miktarının 2010-2014 yılları arasında yılda %3,2 oranında artması beklenmektedir. ABD Kanada’nın başlıca ticaret ortağı olup ana ticaret ABD ekonomisinden oldukça etkilenmektedir. Kanada ithalatının yarısı ve ihracatının üçte ikisi ABD ile yapılmaktadır. Bu nedenle, 2011 yılında ABD’de ekonomik durgunluğun olması halinde Kanada ekonomisini, denizcilik ve liman sektörünü olumsuz etkileyeceği beklenmektedir (Canada Shipping Report Q4 2010).

Katar: Katar’ın Körfez ülkeleri ile taşımacılıkta iyi bir konuma sahip olması nedeniyle özellikle konteyner taşımacılığının önemli olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle, Katar’da 2014 yılında hizmete girmesi ve 2025’de tamamlanması planlanan yılda 6 milyon TEU kapasiteli, beş adet yük terminali ve rıhtımlarına, 4 adet konteyner terminali ve rıhtımlarına sahip New Doha Limanı yatırımı yapılmaktadır (Qatar Shipping Report Q4 2010; www.zawya.com).

Kenya: Kenya mevcut limanları genişletme, altyapısını iyileştirme ve yeni liman inşa yatırımları yapmakta olup bu kapsamda Mombasa Limanı’nı genişletilmektedir. SDV Transami Lojistik Firması Mombasa Limanı’nda kuru dökme yük terminali inşaasına başlamıştır. Mombasa Limanı’nın rıhtım sayılarının arttırılması ve daha büyük gemilerin yanaşması için ihaleye çıkılmıştır. Ayrıca, ülkenin kuzeyinde yer alan yeni bir liman Lamu’nun inşaası planlanmış olup üç rıhtımın inşaasını içeren ilk aşama için ihaleye çıkılmıştır. Söz konusu yatırım, Kenya’yı Sudan’nın güneyi ve Etopya ile bağlayacak karayolu, demiryolu, hava limanı ve boru hattını içeren 22 milyar ABD Dolar’lık kalkınma projesinin bir parçasıdır. Mombasa Limanı’nda elleçlenen yük ve konteyner miktarının artacağı tahmin edilmektedir. Kenya’nın dış ticaret hacminin 2011’de bir önceki yıla göre %3,8 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir (Kenya Shipping Report Q4 2010).

Kolombiya: Kolombiya’nın denizcilik sektöründe gelişme beklenmektedir. Cartagena ve Buenaventura Limanları’nda hem toplam tonajda ve hemde konteyner elleçleme miktarlarında artış beklenmektedir. Cartagena Limanı’nın 2011’de 9.98 milyon ton yük elleçleyerek bir önceki yıla göre %6,9 oranında artış yapacağı, Buenaventura Limanı’nın ise 12,8 milyon ton ile bir önceki yıla göre %4 oranında artış yapacağı beklenmektedir. Cartagena Limanı 1,05 milyon TEU konteyner elleçleyerek bir önceki yıla göre %7,3 oranında artış, Buenaventura Limanı’nın ise 793,960 TEU konteyner elleçlemesi ile %9,9 oranında artış yapması beklenmektedir (Colombia Shipping Report Q1 2011).

Kuveyt: Shuaiba Limanı’nda elleçlenen yük miktarının yapılan projeksiyona göre 2015 yılında %27,3 oranında artışla 25,8 milyon tona ulaşacağı, konteyner miktarının ise 20 feetlik TEU bazında %26,8 oranında artışla 144,588 TEU’ya çıkacağı tahmin edilmiştir. Shuaiba Limanı’nda elleçlenen yük miktarında 2011 yılında bir önceki yıla göre %2,2 oranında ve Shuwaikh Limanı ise %2,9 oranında artış olacağı tahmin edilmektedir. Kuveyt’in kuzey doğusunda yer alan Bubiyan Adası’nın doğu kıyısında planlanan yeni ticari limanın inşaanın yapılmasına ilişkin çalışmalar sözleşme aşamasındadır. Söz konusu Limanın 2015 yılına kadar yılda yaklaşık 1,8 milyon konteyner elleçlemesi beklenmektedir. Kuveyt’in toplam ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %1,57’lik büyüme beklenmektedir ( www.dtm.gov.tr; Kuwait Shipping Report Q1 2011).

Litvanya: Litvanya’nın en büyük limanı Riga’da 2011’de elleçlenen yük miktarının bir önceki yıla göre %0,76 oranında ve konteyner miktarının %1,52 oranında artması beklenmektedir. Riga Limanı’nda 2015’de elleçlenecek yük miktarının 31,8 milyon ton ve konteyner miktarının 273 841 TEU olacağı tahmin edilmiştir (Latvia Shipping Report Q1 2011).

Malezya: Malezya’nın Klang ve Tanjung Pelepas’den sonra en büyük konteyner elleçleme kapasitesine sahip Penang Limanı ve North Butterworth Konteyner Terminali’nde genişletme çalışmaları başlatılmıştır. Penang Limanı’nın 2011’de 1 milyon TEU elleçleyeceği ve 2010-2014 yılları arasında yıllık ortalama %3,7 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Söz konusu diğer limanlarda da elleçlenen yük miktarında artış beklenmektedir. Malezya’nın makro ekonomik durumu iyileşmekte olup bu durumdan liman ve denizcilik sektörünün yararlanacağı düşünülmektedir. Ancak, küresel ekonomik durgunluk nedeniyle Malezya’nın ticaret hacminin bir önceki yıla göre %2,6 oranında azalacağı tahmin edilmektedir. Malezya’nın denizcilik ve liman sektörü için başlıca risklerden biri 2011’de özellikle Çin’de beklenen ekonomik durgunluğun ticaret hacmini ve denizcilik talebini azaltmasıdır (Malaysia Shipping Report Q4 2010).

Meksika: Meksika Limanlarında 2010’da 2,7 milyon ton konteyner elleçlenmiş olup bir önceki yıla göre %33 oranında artış sağlanmıştır. Ülkenin en büyük limanları batı kıyılarında yer alan Manzanillo and Lazaro Cardenas ve doğu kıyılarında yer alan Veracruz ve Altamira Limanları olup yüklerin yaklaşık %94’ü bu limanlarda elleçlenmektedir.

Meksika’nın Manzanillo Limanı’nda 2011’de elleçlenen yük miktarının tonaj bazında bir önceki yıla göre %6,55 oranında ve konteyner miktarında TEU bazında %9,83 oranında artış olacağı ve ülkenin en büyük limanı olan Meksika Körfezi sınırında yer alan Veracruz Limanı’nda elleçlenen yük miktarının %3,93 oranında ve TEU bazında elleçlenen konteyner miktarının ise %5,37 oranında artacağı tahmin edilmektedir.

Hollandalı uluslararası konteyner operatörü APM Terminals (APMT) Lazaro Cardenas Limanı’nın konteyner terminalini işletmek istediğini belirtmiştir. Lazaro Cardenas Liman Otoritesi de 465 milyon ABD Doları yatırım gereksinimi olan ve yılda 2 milyon TEU kapasiteye sahip olacak Lazaro Cardenas Limanı’nın ikinci terminalini kiraya vereceğini açıklamıştır.

Ekonomik durgunluk ve tüketici taleplerinde azalmanın ithalatı ve dolayısıyla liman sektörünü olumsuz yönde etkileyeceği düşünülmektedir (Mexico Shipping Report Q1 2011).

Mısır: Mısır Limanları’nda küresel ekonomik durgunluğun etkisi hissedilmiştir. Alexandria ve Port Said Limanları’nda konteyner elleçleme miktarlarında az da olsa artış beklenmektedir. Süveyş Kanalı trafiğinde de artış beklenmektedir (Egypt Shipping Report Q4 2010).

Nijerya: Nijerya Limanları’nda 2011’de elleçlenen yük miktarında artış beklenmektedir. Lagos Limanı’nda geliştirme yatırımları yapılmakta olup limanın APM Terminallerinde otomatik kapı sisteminin kurulması vb. geliştirme yatırımı başlatılmıştır. Nijerya’nın toplam ticaret hacminde bir önceki yıla göre %7,4 oranında büyüme beklenmektedir (Nigeria Shipping Report Q1 2011).

Pakistan: Pakistan’nın en büyük limanlarından biri olan Qasim Limanı’nın yük elleçlemesinde 2011’de bir önceki yıla göre %20,16 oranında artış beklenmektedir. Karachi Limanı’nın pazar payını arttırmak amacıyla Karachi Limanı’nın derinliğinin arttırılması için Dünya Bankası’ndan 115,8 milyon ABD Doları kredi alınarak yatırım yapılması planlanmıştır (Pakistan Shipping Report Q1 2011).

Peru: Callao Limanı’nda 2011’de elleçlenen yük miktarında tonaj bazında bir önceki yıla göre %6,51 oranında ve konteyner miktarında TEU bazında %6,13 oranında artış, Paita Limanı’nda elleçlenen yük miktarında tonaj bazında %0,15 oranında ve konteyner miktarının TEU bazında %0,18 oranında artış beklenmektedir. Peru’nun toplam ticaret hacminin 2011’de bir önceki yıla göre %8,44 artacağı tahmin edilmektedir.

Peru Limanlarının özel sektörün yatırımı arttırması ile Güney Amerika’nın doğu kıyılarına hizmet veren bölgesel lojistik hub liman haline gelebileceği düşünülmektedir. Pasifik Bölgesi’nde hub liman olma potansiyaline sahip Callao Limanı’nın terminal inşaası yatırımlarının yapılması ve işletilmesine uluslararası yatırımcılar ilgi göstermektedir.

Çin, Peru’nun başlıca ihracat partnerlerinden biri olup Çin talebindeki düşüş ülke limanlarını olumsuz etkileyecektir. Peru limanlarının küresel talebe cevap verebilecek altyapı yatırım gereksinimlerini karşılayamamasının ve Callao limanındaki sıkışıklığının risk teşkil edeceği düşünülmektedir (Peru Shipping Report Q1 2011).

Polonya: Polonya’nın en büyük limanı Gdansk’da 2011’de elleçlenen yük miktarında bir önceki yıla göre %6,3 oranında ve konteyner elleçlemesinde %14 oranında artış beklenmektedir. Çin Limanı Ningbo Çin mallarının Merkez ve Doğu Avrupa’ya taşınması için Baltık Denizi’nde liman aramaktadır. Bu kapsamda 2008’de iki liman arasında ortaklık sözleşmesi imzalanmış olup ancak 2009’da yaşanan ekonomik durgunluk nedeniyle müzakereler askıya alınmıştır. Söz konusu anlaşma kapsamında yatırımların gerçekleşmesi halinde Gdansk Limanı’nın yük elleçleme miktarını arttıracağı tahmin edilmektedir. Gdansk Limanı küresel konteyner sektöründe rolünü arttırmak istemektedir. Bu kapsamda Gdansk Limanı Maersk Linae’nın AE10 Asia-Europe Service hattına dahil olmuştur. Gdansk Limanı feeder (besleme) limanından ana aktarma liman konumuna gelmiştir. Böylece Asya pazarlarına taşımacılıkta ülke taşımacılığında Alman Limanlarının ana aktarma limanı olarak hizmet vermesi yerine Gdansk Limanı hizmet vermeye başlamıştır. Szczecin ve Swinoujscie Limanları ile Çin yatırımcılar ilgilenmektedir.

Polonya Rusya’dan gaz ithalatına bağımlılığı azaltmak için LNG terminalleri inşa etmeye başlamıştır. Bu kapsamda Swinoujscie.Limanı’nda LNG Terminali inşaası için açılan ihaleyi Royal Boskalis Westminster lideriliğindeki konsorsiyum 211 milyon ABD Dolar’lık bedelle kazanmıştır. Terminal ve boru hattı altyapısı Polonya’nın gaz ithalatını çeşitlendirme stratejisinin bir parçasıdır. Şubat 2010’da Polskie Górnictwo Naftowe Gazownictwo (PGNiG) Qatargas ile uzun dönemli LNG arzı anlaşması imzalamıştır. Anlaşmaya göre Qatargas 2014 itibariyle 20 yıl süresince yılda 1 milyon ton LNG verecek olup bu miktar Polonya’nın 2014 yılında gaz talebinin %’6’sina karşılık gelmektedir (Poland Shipping Report Q1 2011). Polonya’nın toplam ticaret hacminde bir önceki yıla göre %5,65 oranında büyüme beklenmektedir.

Romanya: Romanya’nın en büyük limanı Köstence’de 2010 yılında yük elleçleme miktarında azalma olmuştur. Limanın elleçlediği yük miktarının yapılan projeksiyona göre 2015 yılında %5,5 oranında artışla 35,9 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmiştir. Köstence Limanı’nda 2015’de elleçlenen konteyner miktarının %22,2 oranında artışla 703,484 20 TEU’ya çıkması beklenmektedir.

Köstence Limanı’nda ülkenin en büyük LPG terminali açılmış olup Köstence ve Suriye’nin Lattakia Limanları arasında düzenli hat oluşturulması konusunda çalışmalar yapılmaktadır (Romania Shipping Report Q1 2011).

Rusya: Novorossiysk Limanı’nda 2011’de elleçlenen yük miktarının tonaj bazında %1,8 oranında, Rusya’nın en büyük konteyner limanı olan St. Petersburg Limanı’nda elleçlenen konteyner miktarının TEU bazında %9,28 oranında artış göstereceği tahmin edilmiştir.

Kuzey Denizi rotası gittikçe önem kazanmış olup liman ve denizcilik yatırımları ile Çin ve Asya pazarlarına daha çabuk hizmet verilmesi sağlanmaktadır. Petrol ve gaz ağırlıklı olmak üzere taşımacılığın çoğunun Çin başta olmak üzere Rusya’dan Asya’ya olması beklenmektedir. Çin’den Rusya’ya daha kısa bir rotada yüklerin taşınması ile Murmansk Liman’nın konteyner potansiyalini geliştireceği düşünülmektedir. Dünyanın önde gelen uluslararası terminal operatörleri DP World ve Gulftainer Rus limanları ile ilgilenmektedir.

Yeni inşa edilen Rusya’nın doğu limanlarında, ham petrol ve petrol ürünleri taşımacılığında büyük bir artış görülmektedir. Ayrıca, mevcut yükleme tesisleri sayısı arttırılmıştır. Mevcut 100 milyon ton olan sıvı yakıt taşımacılık kapasitesinin önümüzdeki yıllarda yüzde yüzlük bir artışla, 200 milyon tona çıkması beklenmektedir.

Dünyanın ikinci büyük petrol ihracatçısı Rusya son yıllarda Ukrayna ve Beyaz Rusya ile yaşadığı transit krizleri sonrasında zengin petrol yatakları, doğal gaz rezervleri ve Avrupa’daki müşterileri ile kendi arasında yer alan ülkeleri teğet geçme konusunda oldukça kararlı görünmektedir. Baltık Boru Hattı Sistemi’nde yılda 30 milyon ton veya Rusya’nın geçen yılki üretim miktarının %6’sı kadar petrol Baltık Denizi’ndeki Ust-Luga limanına taşınacaktır. BTS-2 adıyla bilinen söz konusu projenin 2012’nin üçüncü çeyreğinde tamamlanacağı bildirilmektedir. Ayrıca doğu limanlarından Ust-Luga’da yapılacak yeni bir terminalde de, akaryakıt yüklemesine başlanacaktır. 7 milyon tonluk başlangıç kapasitesinin 25 milyon tona çıkarılması hedefleniyor (www.euroactiv.com.tr; denizhaber.com).

Rusya’nın 2011’de toplam ticaretinde bir önceki yıla göre %6 büyüme beklenmektedir (Russia Shipping Report Q1 2011).

Suudi Arabistan: Suudi Arabistan denizcilik sektöründe sıvı dökme yüklerin ağırlığı devam etmekte olup ülkedeki tüketici taleplerinin artması üzerine denizcilik sektörünün çeşitlendirilmesi amacıyla konteyner taşımacılığı da sektöre girmiştir. Kuru dökme yük taşımacılığının ülkenin denizcilik sektöründeki rolü artmaktadır. Ulusal denizcilik şirketi The National Shipping Company of Saudi Arabia (NSCSA) tanker, ro-ro ve konteyner gemileri gibi ülkenin ticari ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Kuru dökme yük sektörünün ve Hububat terminallerinin geliştirilmesi gerekmektedir. NSCSA, dökme yük taşımacılığı ve limanlarını geliştirmeyi planlamaktadır. Demir cevheri yatakları da uzun dönemde dökme yük taşımacılığının artacağını göstermektedir. Ülkede termal kömür talebi de olup madencilik şirketlerinin dikey entegrasyonu dökme yük taşıyıcıları için dezavantajlı olmaktadır (Saudi Arabia Shipping Report Q4 2010).

Şili: Şili Limanları için 2011 yılı gelişme gösterecektir. 2011-2015 yılları arasında San Antonio Limanı’nda elleçlenen yük miktarında tonaj bazında yıllık ortalama %8,24 oranında ve Valparasio Limanı’nında 2015’de elleçlenen yük miktarında %13,74 oranında artış olacağı tahmin edilmektedir.

San Antonio Limanı’nın 2011’de yük elleçleme miktarının bir önceki yıla göre %9,03 oranında, TEU bazında konteyner elleçleme miktarının %11,84 oranında ve Valparasio Limanı’nında %16,62 oranında artış ve TEU bazında konteyner elleçleme miktarının bir önceki yıla göre %20,76 oranında artacağı tahmin edilmiştir. Şili’nin toplam ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %15,71 büyüme beklenmektedir (Chile Shipping Report Q1 2011).

Singapur: Singapur Limanı’nda 2011’de elleçlenen yük miktarının %4,2 oranında artışla 526,34 milyon ton ve konteyner trafiğinin %5,0 oranında artışla 30, 513 milyon TEU’ya çıkması beklenmektedir. Singapur’un 2011 toplam ticaretinde bir önceki yıla göre %5,7 büyüme tahmin edilmektedir (Singapore Shipping Report Q1 2011).

Tayland: Tayland Limanları, Çin Limanları’nın Hint ve Pasifik Okyanusu’na bağlamasında önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle Laem Chabang ve U-Tapao Limanları’nın Asya bağlantılarında önemli bir rol üstlenmektedir. Laem Chabang Limanı’nda 2009 ve 2010’da yük elleçleme miktarında artış olup Bangkok Limanı’nda 2009’da yük elleçleme miktarında %12,4 oranında azalma olmuş ancak 2010’da %6,6 oranında artış olmuştur. Söz konusu limanların yük elleçleme miktarında artış beklenmektedir. Tayland’ın 2011-2014 yılları arasında toplam ticaret hacminde yıllık ortalama %6,2 oranında büyüme beklenmektedir (Thailand Shipping Report Q4 2010).

Tayvan: Tayvan’da denizcilik sektöründe başlıca alt sektörler kuru ve sıvı dökme ve konteyner taşımacılığıdır. Konteyner taşımacılığında dünyanın dördüncü denizcilik firması Evergreen hakim durumdadır. Kaohsiung Limanı Çin Xiamen Limanı ile taşımacılık anlaşması imzalamıştır. Suao Limanı’nda da Tayvan’nın altıncı serbest ticaret bölgesi kurulmuştur. Kaohsiung Limanı’nda elleçlenen toplam tonajda 2009’daki ekonomik durgunluk nedeniyle artış kaydedilmemiş olup konteyner elleçlemesinde de durgunluk gözlenmektedir (Taiwan Shipping Report Q4 2010).

Türkiye: Derince Limanı’nın özelleştirilmesine ilişkin olarak 21.06.2007 tarihi itibariyle yayımlanan ilanlarla ihaleye çıkılmış, ihale 12.09.2007 tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri ile tamamlanmıştır. Derince Limanının özelleştirilmesine ilişkin olarak 22.11.2007 tarih ve 2007/64 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) Kararı istihsal edilmiş olup, İmtiyaz Sözleşmesi paraflanarak Danıştay’a gönderilmiştir. Halihazırda Derince Limanının imar planına ilişkin problemlerin çözümüne yönelik çalışmalara devam edilmektedir (www.oib.gov.tr).

İzmir Limanı’nın 49 yıl süreyle “İşletme Hakkının Verilmesi” yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin olarak 04.01.2006 tarihi itibariyle yayımlanan ilanlarla ihaleye çıkılmış, ihale 03.05.2007 tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri ile tamamlanmıştır. İzmir Limanının özelleştirilmesine ilişkin olarak 03.07.2007 tarih ve 2007/47 sayılı ÖYK Kararı istihsal edilmiş olup, İmtiyaz Sözleşmesi paraflanarak Danıştay’a gönderilmiştir. Danıştay görüşünün gelmesini müteakip İzmir Limanının özelleştirilmesine yönelik ÖYK Kararında birinci sırada yer alan teklif sahibine İmtiyaz Sözleşmesi’nin imzalanması hususunda bildirimde bulunulmuş ancak söz konusu teklif sahibinin sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi nedeniyle söz konusu ÖYK Kararında ikinci sırada yer alan teklif sahibine sözleşme imzalanmasına yönelik çağrıda bulunulmuştur. Söz konusu ikinci teklif sahibi de tarihinde limanı işletmenin rantabl olmayacağını belirterek İzmir limanını almaktan vazgeçtiğini bildirmiştir. İzmir limanı TCDD yönetiminde faaliyetlerine devam etmektedir (www.oib.gov.tr; DTO 2009 Sektör Raporu).

İskenderun Limanı’nın özelleştirilmesine ilişkin olarak 11.07.2005 tarihi itibariyle yayımlanan ilanlarla ihaleye çıkılmış, ihale 09.09.2005 tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri ile tamamlanmıştır. Ancak söz konusu ihale ÖYK’nın 06.02.2007 tarih ve 2007/09 sayılı Kararı ile iptal edilmiş olup, anılan limanın tekrar ihale edilerek özelleştirilmesine ilişkin çalışmalara devam edilmektedir (www.oib.gov.tr).

Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM)’in bir çalışmasında önümüzdeki dönemde teknolojiye yatırım yapan, ölçek ekonomisini yakalayan limanların yüksek yatırımlarına rağmen, yakaladıkları hız ve birim başına düşük maliyetleri nedeniyle yanlarında borcu olmayan butik liman pozisyonunda olan limanların müşterilerini alacağı belirtilmektedir (Ambar Dergisi, 2011).

Türkiye’de karışık eşya ve sıvı dökme yük taşımacılığı %22,4 oranında azalmış olup 2013’e kadar çok fazla bir gelişme olmayacağı tahmin edilmektedir. Limanlarda 2011’de elleçlenen yük miktarında artış beklenmektedir. Konteyner trafiği karşık eşya trafiğinden daha fazla olup önümüzdeki birkaç yılda konteyner trafiğinde artış beklenmektedir. Türkiye’nin 2011’de toplam ticaret hacminin bir önceki yıla göre %8,1 artması beklenmektedir (Turkey Shipping Report Q4 2010).

Ukrayna: Ukrayna’nın kalkınması limanlarda elleçlenen yük miktarını arttırmaktadır. Ukrayna’nın başlıca kontener limanları Odessa ve Illich konteyner trafiğini arttırmaktadır. Odessa Limanı 2010’da 96,852 20 TEU konteyner elleçleyerek %32,7 oranında büyümüştür. Ülkenin ikinci büyük limanı olan Illichivsk Limanı trafiği de artış göstermektedir. Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde konteyner trafiğinin iki kat artması beklenmektedir (Ukraine Shipping Report Q3 2010).

Umman: Umman’nın Sohar Limanı’nda 2011’de elleçlenen yük miktarının 8,84 oranında ve konteyner miktarının TEU bazında %5,53 oranında artacağı beklenmektedir. Umman kuru dökme yük kolaylıklarını genişletmektedir. Salalah Limanı’na yeni karışık eşya terminaline 40 milyon ton dökme yük ve 5 milyon ton sıvı dökme yük elleçleme imkanları sağlamak amacıyla 195 milyon ABD Doları yatırım yapılmaktadır.

Umman aynı zamanda konteyner elleçleme kolaylıklarını da arttırmayı planlamakta olup Salalah Limanı’nda 15 milyon ton TEU elleçleme yapılabilmesi için limanın geliştirilmesi planlamaktadır. Umman’nın ulusal denizcilik taşıyıcıları hatları arttırmayı ve yeni sektörlere girmeyi hedeflemektedir. Oman Shipping Company denizcilik firması 2011-2012 yılları içerisinde filolarını konteynerde dahil olmak üzere iki katına çıkarmayı planlamaktadır. Umman’nın 2011’de toplam ticaretinde bir önceki yıla göre %1,94 oranında büyüme tahmin edilmektedir (Oman Shipping Report Q1 2011).

Venezüella: Venezüella’nın Karayip Kıyılarında yer alan ve en önemli Limanı Puerto Cabello Limanı’nda tarama, post-panamax gemilerin yanaşabileceği rıhtım ve yeni bir konteyner terminali inşaası için bir Çin firması 600 milyon ADD Dolar’lık yatırım yapmaktadır. Venezüella Millet Meclisi ülkenin devlet kontrolu altında olan ulaştırma bağlantılarının federal otoritelere devredilmesini oylamış olup Puerto Cabello, Maracaibo ve Porlamar Limanlarının kontrolu federal hükümete geçmiştir. Limanların yatırım ve yabancı uzman gereksinimi olduğu belirtilmektedir.

Venezüella liman ve denizcilik sektörünün 2011’de zorluklarla karşı karşıya kalacağı beklenmektedir. Puerto Cabello Limanı’nda 2010’da elleçlenen yük miktarı 3 478 milyon ton ile bir önceki yıla göre %10,8 oranında azalmış olup 2011’de 3 642 milyon ton ile %4,7 oranında artış beklenmektedir. La Guaira Limanı’nda 2011’de 586 bin ton yük ve 380 325 TEU konteyner elleçlenmesi, yük elleçlemede %3,0 oranında, konteyner elleçlemede ise %4,5 oranında büyüme beklenmektedir. Venezüella’nın 2011’de toplam ticaret hacminde bir önceki yıla göre %3,4 büyüme beklenmektedir (Venezuela Shipping Report Q1 2011).

Vietnam: Vietnam limanlarında 2010’un ikinci yarısında yatırımlar başlamıştır. Gemalink Cai Mep Konteyner terminali’ni geliştirmek için Haziran 2010’da Gemalink Joint Stock Company ile Kore Cumhuriyeti’nin bağlı ortaklığı Dealim-SAMWHA arasında anlaşma imzalanmıştır. Söz konusu terminal yatırımının yıllık 1,2 milyon TEU kapasiteli ilk aşamasının 2013’de, terminal kapasitesini iki katına 2,4 milyon TEU’ya çıkaracak ikinci aşamasının ise 2014’de tamamlanması planlanmaktadır.

Japonya’nın en büyük denizcilik firması Mitsui OSK Line (MOL) Cai Mep’de yeni bir konteyner terminali inşaa etmeyi ve işletmeyi planladığını duyurmuştur. Ho Chi Minh City Limanı ve Saigon New Port Limanı’nda elleçlenecek yük ve konteyner miktarının artması beklenmektedir. Ülkedeki ticaret bütçe açığı ve enflasyon denizcilik ve liman sektörü için risk teşkil etmektedir. Vietnam’ın dış ticaret hacminin bir önceki yıla göre %6,2 oranında artacağı tahmin edilmektedir. (Vietnam Shipping Report Q4 2010).

Yunanistan: Yunanistan’nın 2011’de toplam ticaret hacminde %1,6 düşüş beklenmekte olup bu durumun 2011’de Yunan limanlarındaki elleçleme miktarını azaltması beklenmektedir. Thessaloniki Limanı’nda 2011’de elleçlenen yük miktarının %0,10 oranında, Pire Limanı’ndaki konteyner elleçlemesinin %0,90 oranında düşeceği beklenmektedir.

Çin’in başlıca terminal operatörlerinden olan COSCO’nun Pire Limanı konteyner terminallerinden birinin işletmesini almasını müteakip diğer Çin firmaları da Yunanistan denizcilik sektörüne yatırım yapmayı planlamaktadır. COSCO terminal operatörü Thriassio aktarma hub limanını almak ve işletmek de dahil olmak üzere ülkenin lojistik sektöründeki rolünü arttırmayı planlamaktadır. Çin bankaları da bu amaçla kapılarını Çin denizcilik firmalarına açmıştır. Balkanların denize açılan kapısı konumuna sahip Thessaloniki Limanı’nda Yunan yatırımı ile büyütülen Pire Limanı’na rakip daha büyük konteyner limanı inşaası planlanmaktadır.

İşsizliğin artması, ithal mallara talebin azalmasının negatif etkisi ve ihracat sektörünün zayıf olması Yunan limanları için dezavantajlı olmaktadır (Greece Shipping Report Q1 2011).

Türkiye dünya deniz ticaretinden nasıl daha fazla pay alabilir?

Dünya deniz ticaretinden yılda yaklaşık 400 milyar dolar gelir elde edildiği tahmin edilmektedir (www.hurriyetdailynews.com). Türkiye’de denizcilik sektörü gelişmekte olup 2011’de de gelişmeye devam etmesi beklenmektedir. Ancak, çok modlu uluslararası taşıma yollarının kavşağında bulunan Türkiye’nin dünya deniz ticareti gelirinden daha fazla pay alabilmesi ve daha da gelişmesi için öncelikle “ulusal ve uluslararası denizcilik, liman ve lojistik politikalarını oluşturması; kombine taşımacılığın geliştirilmesi ve buna ilişkin altyapı yatırımlarının bir an önce tamamlanması; deniz taşımcılığının ve özellikle konteynır taşımacılığının geliştirilmesi ve altyapıların buna uygun olarak tasarlanması; liman özelleştirmelerinin denizcilik, liman ve lojistik sektörünü geliştirecek şekilde bir an önce tamamlanması; filolunun gençleştirilmesi ve çeşitlendirilmesi; gemi inşa sanayii ve tersane kabiliyet ve kapasitesinin artırılması; denizcilik ve gemi inşaa sanayiine vergi teşvikleri, finansman desteği vb. gibi desteklerin ve yatırım teşviklerinin sağlanması; gemi üretim ve bakım-onarımda otomasyona geçilmesi; gemi inşa yan sanayisinin geliştirilmesi amacıyla ana makine, yardımcı makine, şaft, kovan pervane ve navigasyon cihazlarının üretimlerine ilişkin yatırımların teşvik edilmesi; denizyolu, demiryolu, karayolu ve havayolu liman ve terminal teknolojilerinin geliştirilmesi ve yönetim anlayışının sağlanması; ticaretin kolaylaştırılması amacıyla bürokratik işlemlerin azaltılması; gümrük işlemlerinin kolaylaştırılması; lojistik sektörünün geliştirilmesi ve lojistik üsler ile lojistik köylerin kurulması; ulaştırma sistemlerinin birbirine entegrasyonunu sağlayacak projelerin geliştirilmesi; uluslar arası taşıma koridorları dikkate alınarak ulaştırma master planlarının hazırlanması; daha önce hazırlanan kıyı yapıları ve liman master planlarının değerlendirilmesi, güncelleştirilmesi ve uygulanması; Türkiye’nin deniz teknolojileri konusundaki AR-GE ve yenilikçi proje envanterinin çıkarılması, AR-GE Master Planı’nın hazırlanması ve uygulanması; denizcilik ve liman stratejisinin geliştirilerek uygulanması; liman, terminal ve lojistik operasyonlarının her noktasında bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin kullanılması; limanlarda konteynerlerin elektronik ortamda izlenmesinin sağlanması; sinerjinin arttırılması amacıyla şirket birleşmeleri ve evliliklerinin yapılması; limanlarımızın geliştirilmesi ve ana konteyner (hub) limanların oluşturulması; alternatif güzergahların bulunması; etkin ekonomik istihbarat yapılması; pazar analizinin yapılması; sektörde uzmanlaşmanın artması; tedarik zinciri yönetim anlayışının oluşturulması; eğitime önem verilmesi ve mesleki eğitimin geliştirilmesi; denizcilik sektöründe ve taşıma modları arasındaki işlemlerin hızlandırılması için yazılımların geliştirilmesi; denizcilik ara eleman ihtiyacının karşılanması; üniversite sektör işbirliğinin arttırılması; AR-GE ve inovasyon yatırımlarına daha fazla önem verilmesi ve Teknoloji Geliştirme Merkezlerinin güçlendirilmesi” gerekmektedir.

Sonuç olarak, Avrupa, Kafkasya, Orta Asya, Kuzey Afrika ve Ortadoğu'yu birleştiren karayolu, demiryolu, deniz ve nehir yolları ile havayolu taşımacılığının merkezinde bulunan ve bir Doğu ile Batı, Güney ve Kuzey enerji koridoru olan Türkiye’nin bölgedeki avantajlı durumunu değerlendirerek dünya deniz ticaretinden daha fazla pay alabilmesi için birbiri ile entegre olan denizcilik, liman ve lojistik sektörü için yukarıda belirtilen hususların hem devlet ve hem de özel sektör politikası olmasının ve özel sektör- kamu işbirliğinin söz konusu sektörlerin önünü açacak şekilde daha da geliştirilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir.

Kaynaklar: