Komşuya kadar gelen virüs en çok turizmciyi vuracak
Koronavirüs nedeniyle Türkiye'nin İran ile sınırlarını kapatması iş dünyasını tedirgin etti. Turizmden, kimyaya ve lojistiğe kadar birçok sektörde kayıp endişesi yaşanıyor. En büyük korkuyu ise turizmciler taşıyor.
Hüseyin Gökçe/ Selenay Yağcı/ Osman Kılıç-dünya
Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 20 ülke arasındaki İran’da Koronavirüsden ölümlerin yaşanmasının ardından, sınırın kapatılması iş dünyasında tedirginlik yarattı. Geçişlerin ne zaman normale döneceği belirsizliğini korunken, bu durumdan birçok sektörün de olumsuz etkilenmesi bekleniyor.
Koronavirüsün ortaya çıktığı Çin’de yaşanan gelişmeler, dünya ticaretine darbe vurmaya devam ederken, virüsün Avrupa'nın yanı sıra İran’a da sıçraması, Türkiye’de de hesapların yeniden yapılmasına yol açtı. İran ile ikili ticaret, ABD ve BM’nin ambargosu sebebiyle son yıllarda gerilese de İran, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 20 ülke arasında yer alıyor. İran’da yaşanan gelişmelerin en fazla etkisinin turizmde göstermesi bekleniyor. Virüsün İranlı turistlerin yoğun olarak geldiği Nevruz dönemine denk gelmesine dikkat çeken Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, İran girişlerinin kapatılması özellikle durgun kış sezonunun bitişi olarak beklenen Nevruz döneminin turizm hareketlerini de durduracağını ifade etti.
Acentalar ödemeyi yaptı
Acentaların ciddi kayıpları olacağına dikkat çeken Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Yönetim Kurulu Üyesi Hamit Kuk, yaklaşık 15 gün sonra Nevruz için birçok acenta, uçak ve otellere ön ödemelere yapıldığını vurgulayarak “İran pazarına çalışan birçok acentamız var. Acentaları ciddi boyutlarda mağdur edebilir. Turizm Bakanlığı acil önlem alarak seyahat acentalarının mağduriyetinin giderilmesi lazım” dedi.
“Van için ciddi sorun”
Her yıl olduğu gibi bu yıl da İran'da kullanılan Celali Takvime göre yılbaşı olarak kabul edilen ve bu sene 20 Mart'a denk gelen Nevruz'da Van'a çok sayıda İranlı turistin gelebileceğini aktaran DEİK/ Türkiye – İran İş Konseyi Başkanı Osman Aksoy, “İranlı turistler Van'da bulunan AVM'lerden hatırı sayılır alışveriş yapıyor. 20 Mart'a kadar bir çözüm bulunamadığı takdirde Van ciddi bir gelir kaybı yaşayacak” şeklinde konuştu. Sınırın kapatılması konusunda endişeli olduklarını ifade eden Van Ticaret ve Sanayi Odası (VANTSO) Başkanı Necdet Takva, her yıl Van’da 15 Mart ve 5 Nisan arası Nevruz’a özel yapılan alışveriş festivalini olumsuz etkileyeceğini söyledi. Takva, İranlı turistlerin yoğun olarak Van ve çevresine geldiği Nevruz döneminde özellikle satışların yüzde 50 düşeceğini ifade etti. Takva, “Sadece Nevruz döneminde 200 - 250 bin İranlı turist geliyordu. Bu turistler de ortalama bin 500 dolar harcama yapıyorlardı. Van ve çevresinin nerdeyse 300 milyon dolarlık bir kaybı olacak” dedi. Virüs ile mücadele de sınırların kapatılmasından başka çözümler bulunabileceğini ifade eden Takva, bunun komşu İran ile ilişkileri kötü etkileyeceğini kaydetti.
Eylem planı bekleniyor
Koronavirüsün konaklama sektörü üzerindeki negatif etkilerinin gittikçe arttığını vurgulayan TÜROB Başkanı Eresin, “Virüsün Avrupa ülkelerinde de çıkmış olması bizim Çin’den dogan açığı Avrupalı turistle kapatabilme çabalarımızı da gittikçe zorlaştırıyor. Bu etkiler büyümeden ve geri dönülmez hale gelmeden sektör için acil eylem planı hazırlanmalı. En kısa süre içinde ilgili bakanlıklarla bir araya geleceğiz. Turizm Tanıtım Ajansı bu noktada bir acil eylem planı oluşturuyordur diye düşünüyoruz" dedi.
Nakliyeci, kriz masası oluşturdu
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), İran’da hızla yayılan Koronavirüs nedeniyle kapatılan sınır kapıların girişçıkış yapan TIR’larla ilgili son durumu net olarak görebilmek için kriz masası oluşturdu. UND tarafından tüm üyelere bir yazı gönderilerek İran'a ikili veya İran üzerinden transit taşıma yapan firmaların durum tespitini yapmak ve konumlarını belirlemek için gönderilen formu doldurarak, derneğe iletmesi talep edildi. UND yetkilileri, konuyla ilgili gelişmeleri yakından takip ettiklerini ve kısa süre içinde açıklama yapacaklarını söyledi. İran karayolu ihracat taşımalarında en önemli ülkelerden biri konumunda. UND’nin verilerine göre, 2019 yılında Türkiye’den İran’a 520 bine yakın TIR seferi yapıldı. Öte yandan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun imzasıyla 81 ildeki valilikler, İl Emniyet müdürlükleri, İl Jandarma komutanlıkları, İl Göç müdürlükleri ile hudut sınır kapılarına "Hudut kapılarında alınması gereken tedbirler" ile ilgili genelge gönderilmesinin ardından Gürbulak Sınır Kapısı'nda da Kovid-19 tedbirleri üst düzeye çıkarıldı. Bu kapsamda önceki gün 17.00 itibariyle İranlıların ve diğer yabancıların söz konusu sınır kapısından yurda girişine izin verilmezken, Türkiye'den İran'a geçişler ise kontrollü olarak devam ediyor.
THY, İran seferlerini 27 Şubat’a kadar askıya aldı
İran’da da ortaya çıkan koronavirüs salgını sebebiyle harekete geçen Sağlık Bakanlığı ilk aşamada İran'dan Türkiye'ye gelen uçaklarda İranlıların Türkiye'ye gelişini durdurma kararı almıştı. THY de 27 Şubat'a kadar İsfahan, Meşhed, Şiraz ve Tebriz seferlerinin iptal etti. Tahran'a günlük yapılan sefer sayısı da 2'ye düşürüldü, bu süreçte ulusal ve uluslararası otoriteler ile 'koronavirüs' kaynaklı durum değerlendirilmesinin yapılacağı bilgisi alındı.
Altın rekor kırdı, petrol inişe geçti
Koronavirüs salgınının yayılması küresel bir salgın korkusunu artırarak piyasalarda çok sert satışlara yol açtı. Risk iştahı zayıflarken, güvenli limanlara yönelim arttı. Geçen hafta borsalarda yaşanan çıkışlar yeni haftanın ilk işlem gününde de devam etti, altın fiyatları ve dolar endeksi yükselişi sürdürdü, petrol fiyatları sert şekilde geri çekildi. Altının ons fiyatı dün gün içinde yüzde 3 yükselişle 1691 doları gördü ve son 7 yılın zirvesini test etti. Altının ons fiyatında yaşanan artışın etkisiyle altının gramı Kapalıçarşı'da 334 lira ile rekor kırdı. ABD on yıllık tahvil faizi yüzde 1.40'ın altına inerken, 100 sınırına yaklaştıktan sonra cuma günü ABD'de açıklanan PMI verisinin zayıflığa işaret etmesiyle geri çekilen dolar tekrar yükseldi ve 6.16 TL seviyesine geldi. Petrol fiyatları ise, küresel büyüme endişelerinin tetiklenmesiyle aşağı eğilimini sürdürdü. Brent petrolün varili dün yüzde 4'e yakın kayıpla 55.7 dolar seviyelerine geriledi. Batı Teksas tipi ham petrolün varili 50.7 dolara indi.
“Perakendeci nevruz satışını geçen ay yapmıştı”
İhracatının yüzde 20'sini İran’a yapan iç giyim markalarından Yeni İnci’nin Yönetim Kurulu Başkanı Furkan Atakan, perakendecilerin İran’daki son gelişmelerden çok etkilenmeyeceğini ifade ederek, “Nevruz Bayramı nedeniyle satın almaların zaten durduğu bir döneme denk geldi. İranlı firmalar satın almalarını 1 ay öncesinden tamamladılar ve önümüzdeki 1 aylık süreçte herhangi bir satın alma yapmayacak. Aynı zamanda 1.5 aylık süre içinde bu durumun toparlanacağını düşünüyorum.Bu durumdan Türkiye’nin çok güçlü çıkacak. Çünkü Çin ile İran arasında çok kuvvetli bir ticari ilişki söz konusu. İran’daki müşterilerimizle görüşmelerimizde “Çin’e gitmeye korkuyoruz ve Türkiye bizim vatanımız” gibi dönüşler alıyoruz. Gelecekte İran ile ilişkilerimiz daha da artabilir” dedi.
2.1 milyon İranlı turist geldi
İran, 2019’da Türkiye'ye en çok turist gönderen 5 ülkeden biri oldu. İran’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı 2.1 milyon kişiye ulaştı. Bu yıl ocakta ise 24.77’lik artışla 120 bin 527 İranlı turist Türkiye’ye geldi. Son iki yıldır Van’ı ziyaret eden turistlerin yüzde 99’u da İranlı turistlerden oluşuyor. Global Blue’nu verilerine göre Türkiye’de vergisiz alışverişlerde İranlı turistin ortalama harcaması 2019’da yüzde 21 büyüyerek 873 dolara ulaştı.
2.3 milyar dolarlık ihracat yapılıyor
Türkiye geçen yıl 2 milyar 315 milyon dolarlık ihracat yaptığı İran’dan 3 milyar 270 milyon dolarlık da ithalat gerçekleştirdi. Türkiye’nin 2019’da İran’a yaptığı ihracatın yaklaşık yüzde 25’ini 532 milyon dolarla kimyevi maddeler grubu oluşturdu. Türkiye-İran sınır kapılarının kapatılmasının ticareti mutlaka etkileyeceğini vurgulayan İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Adil Pelister, “İhracatımızın yavaşlayacağını söyleyebiliriz fakat durmayacak. Kısmen etkilenir. Özellikle İran ile ticarette Türkiye’den ihracatın kontrollü şekilde yapılıyor. İthalat daha çok etkilenecek. Zaten Türkiye’nin İran’dan yaptığı ithalat da 1-2 yıldır ABD’nin İran’a yaptırımları ve İran’ın içinde bulunduğu finansal problemler sebebiyle her geçen gün azalıyordu. İran’a alternatifler mevcut. Durumun uzamasıyla ticaret hacmimiz ciddi gerileyecek” dedi.
Dört ülke İran’la sınırını kapattı
Hilal SARI
Türkiye dışında Afganistan, Irak ve Pakistan da İran’la sınırlarını kapattı. Afganistan ve Irak’ta da sağlık bakanlığı birer vaka tespit ettiklerini duyurdu. İran’ın yarı resmi haber ajansı ILNA, ülkede salgının ilk ortaya çıktığı Kum vilayetinde koronavirüsten hayatını kaybedenlerin sayısının 50’ye yükseldiğini duyurdu. Hükümet yetkilileri ise bu iddiayı yalanladı. ILNA’ya konuşan Kum vilayeti yetkilisi Ahmad Amiriabadi Farahani 250’den fazla kişinin karantinaya alındığını ve 13 Şubat’tan bu yana 50 koronavirüs kaynaklı ölüm gerçekleştiğini söyledi. İran Hükümet Sözcüsü Ali Rebii ise, ‘Kum kentinde yeni tip koronavirüs (Covid-19) nedeniyle 50 kişinin hayatını kaybettiği’ yönündeki iddiaları yalanladı. İran Yargı Erki'ne bağlı haber sitesi "mizanonline" göre, başkent Tahran'da düzenlediği basın toplantısında Rebii, "Kovid-19 nedeniyle dün 4 kişinin daha hayatını kaybetmesiyle ölü sayısı 12'ye yükseldi. Kum'da Covid-19 nedeniyle 50 kişinin öldüğü yönündeki iddialar yalan, gerçeği yansıtmıyor" dedi. İran Parlamentosu Sağlık Bakanı Said Nemeki’nin de katılımıyla bugün kapalı bir oturum gerçekleştiriyor. Sağlık Bakanı Said Nemeki, dün sabah Meclis'e sunduğu raporda, Covid-19 sebebiyle ülke genelinde hayatını kaybedenlerin sayısının 12'ye, virüsün bulaştığı kişi sayısının ise 61'e yükseldiğini bildirmişti. Ülkede koronavirüs vakalarının merkezi Kum vilayeti olsa da geçen hafta boyunca hastalık Tahran dahil en az dört şehirde daha görülmüştü. İranlılar cuma günü ise ülke genelinde milletvekili seçimleri için sandığa gitmiş, seçim günü birçok vatandaşın maske taktığı görülmüştü. İran'da birçok kentte okulların bir gün daha kapatıldı. (dünya)
DENİZHABER
