Şapelde yatan paşa, başka yerde göremezsiniz
Edirne Enez’de bir Bizans şapeli var, fakat içinde bir Osmanlı paşası meftun. Üstelik bu paşa Fatih’in donanma komutanı...
Enez, Meriç nehrinin Ege deltasında ve Yunanistan sınırında olduğu için, tıpkı Ermenistan sınırındaki “antik ören yeri” Ani gibi 1980’lerin başına kadar yasak bölgeydi. Validen, kaymakamdan, garnizondan izin alınmadan bölgeye girilemezdi. Ancak 90’dan sonra yasaklar kalktı buralar keşfedildi. Ankara Üniversitesi Ani’ye, İstanbul Üniversitesi de Enez’e el attı, arkeolojik kazılar başladı. Enez’deki kazılar sırasında çok ilginç bir Bizans şapeli bulundu, bundan da ilginç olanı, şapelin içinde Fatih’in donanma komutanı Has Yunus Paşa’nın yatıyor olmasıydı...
Enez,1456’da Kaptan-ı Derya Has Yunus Paşa tarafından fethedildikten sonra kale içinde bulunan Ayasofya camiye çevrildi, adı Fatih Sultan Mehmed Camii oldu. Has Yunus Paşa Enez’i Bizans’tan değil, Cenovalı bir ailenin elinden almıştı. Bizans hâkimiyetindeyken “prenslik” bir vilayetti. Yani burayı imparator varisleri yönetirdi. O zamalar çok önemli bir liman kentiydi; hem Saros körfezine hakimdi, hem de Meriç kanalıyla Balkanların kuzeyine açılabiliyordu. Nitekim Cenova korsanları burada Bizans’ın hâkimiyetini çoktan kırmışlardı. Ta ki Has Yunus Paşa donanmasıyla buraya gelinceye kadar...
Has Yunus Paşa’nın hakkında rivayet muhtelif; İspanyol devşirmesi olduğu söyleniyor, İstanbul’un fethi sırasında donanma komutanı olan ve başarısızlığı nedeniyle azledilen Baltaoğlu Süleyman Bey’den sonra Hamza Bey, ondan sonra da Has Yunus Paşa getirilmiş bu göreve. Rahmetli Has Yunus Paşa, Fatih’e Enez’i armağan ettiği halde yaranamamış çünkü Ege’de bir seferden dönerken fırtınada 25 gemi kaybetmesi yüzünden gözden düşmüş. Edirne’de yargılanmış, suçlu bulunmuş ve idam edilerek başı orada, gövdesi ise Enez’de bir şapelde toprağa verilmiş.
Sonra Enez ahalisi sanki bu haksızlığa isyan eder gibi paşanın mezarını evliya türbesine çevirmiş. Giderek bu şapel-türbe bir islam mezarlığına dönüşmüş. Bundan üç yıl önce çöplük olan türbe restore edilmiş.
Birgün yolunuz Enez’e düşerse, kalenin dışında uzanan plajda bulunan Has Yunus Paşa türbesini ziyaret etmeyi sakın ihmal etmeyin. Çünkü dünyanın hiçbir yerinde şapelde yatan bir paşa göremezsiniz.
