Bu da Türkiye'nin 'balık arşivi'

Türkiye'de balık arşiviyle ilgili çalışmalar 1938 yılında yapılmaya başlamış. İstanbul Baltalimanı'nda Hidrobiyoloji Enstitüsü'nün kurulması ise dönüm noktası olmuş adeta.

1950 ile 1960 yılları arasında göl, nehir, akarsu gibi iç sular ve Karadeniz, Akdeniz, Ege ve Marmara denizlerinden alınan 800 ayrı türe ait olan numune ile arşiv en zengin günlerini yaşar.

Balık arşivini görmek ister misiniz?

Pek çok kişi bu soruya hemen 'Balığın da arşivi mi olurmuş' diye cevap verir. Türkiye'de 73 yıl öncesine ait numunelerin de olduğu 468 balık türü, alındığı su kaynağı ve tarihin de belirtildiği bir balık arşivi bulunuyor. Arşivde 1938, 1950, 1960 yılları ve daha sonraki yıllardan balıklar yer alıyor.

Türkiye'nin göl, akarsu gibi iç suları ile Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz'de yaşayan balık türlerine ait olan numunelerin bir kısmı İstanbul Üniversitesi (İÜ) Sapanca Su Ürünleri Meslek Yüksekokulu (MYO), bir kısmı da üniversite yerleşkesinde özel sıvılar içerisinde korunuyor.

Balık arşivi çalışmaları 1938 yılında başlatılır. İstanbul Baltalimanı'nda kurulan Hidrobiyoloji Enstitüsü'ne (Sularda yaşayan canlıların hayatını inceleyen bilim dalı) kurulmasıyla arşiv çalışması hızlanır.

Yahudi asıllı bilim adamı Curt Kosswig tarafından 1950 yılında kurulan bu enstitüde yürütülen çalışmalardan elde edilen balık türleri özel sıvıyla doldurulan kavanozlar içerisinde muhafaza edilmeye başlanır. Göl, nehir, akarsu gibi iç sular ile Karadeniz, Akdeniz, Ege ve Marmara denizlerinden alınan 800 ayrı türe ait olan numune ile arşiv zenginleştirilir.

1982 yılında Hidrobiyoloji Enstitüsü'nün kapatılmasıyla Baltalimanı'ndaki binalar İstanbul Üniversitesi'ne devredilir ve sosyal tesis olarak kullanılmaya başlanır. Enstitünün balık arşivi Su Ürünleri MYO'ya bırakılır. Su Ürünleri Meslek Yüksekokulu 1992 yılında Su Ürünleri Fakültesi'ne dönüştürülür. Hidrobiyoloji Enstitüsü'ndeki örnekler fakültenin çeşitli birimlerine taşınırken büyük bölümü Sapanca Su Ürünleri MYO'ya gönderilir.

Arşiv, balığın nerede yaşadığının kanıtı

17 Ağustos depreminde Sapanca Su Ürünleri Meslek Yüksekokulu'nda numunelerin bulunduğu cam kavanoz kırılır. Arşivlenen numune sayısı neredeyse yarı yarıya düşer.

Bugün arşivde Karadeniz'den 12, Marmara'dan 96, Ege'den 132, Akdeniz'den 133, iç sulardan 113 olmak üzere toplam 468 tür bulunuyor.

MYO'daki uzman araştırmacı Hakan Erk, öncelikli amaçlarının göl, deniz ve akarsulardaki balık çeşitliliğini kayıt altına almak olduğunu ifade ediyor.

Erk, şöyle konuşuyor: "Bu çalışma ile hangi gölde hangi balığın neslinin devam edip etmediğini karşılaştırma yaparak öğrenebiliriz. Ancak arşive alamadığımız balıklar istisna. 1938 yılından kalma numuneler arasında muhtemelen nesli tükenen balıklar da vardır. Son yıllarda tatlı sularda yapılan çalışmaların azalması nedeniyle örnekleyemediğimiz balıklar için de nesli tükenmiş diyemeyiz.''

Editör: TE Bilişim