3 Liman Daha Elde Kalabilir...Türkiye'nin 1985 yılından bugüne kadar gerçekleştirdiği özelleştirmelerde en şansız kurum TCDD oldu. 7 limanı özelleştirme kapsamına alınan TCDD'nin 3 limanı şimdilik elde kalırken, 3 limanı da ihalesi tamamlanmasına rağmen, hukuki süreç tamamlanmadığı için henüz devredilemedi. TCDD'nin Haydarpaşa Limanı, özelleştirme kapsamından çıkarılırken, İskenderun Limanı'nın ise özelleştirme ihalesi iptal edildi, İzmir Limanı ise 29 aylık Danıştay kararının beklenmesinden sonra bu kez ihaleyi kazanan konsorsiyum kredi bulamadığı için şimdilik elde kaldı. Böylece, TCDD'nin özelleştirme kapsamına alınan 7 limanından sadece Mersin Limanı, şimdiye kadar özel sektöre devir edilebildi. Küresel mali kriz nedeniyle kredi bulamadığı için Özelleştirme İhalesini kazananan konsorsiyumun İzmir Alsancak Limanı'nı almaktan vazgeçmesi ile oluşan durumun Samsun, Bandırma, Derince limanlarında da yaşanması bekleniyor. Çünkü, 2008'den sonra oluşan piyasa koşulları İzmir Limanı ihalesini kazanan Hutchison-Global-Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Limaş Konsorsiyumu'nda olduğu gibi TCDD'nin diğer liman ihalelerini kazanan firmaların da limanlarda yapılması gereken yatırımlar ve ihale bedeli için ihtiyaç duydukları krediyi bulmalarını zorlaştırıyor. İhaleleri kazanan firmalar kredi bulamıyor Ulusal ve uluslararası liman projelerinde yer alan ve özelleştirilen limanlarla ilgili araştırmalarıyla dikkat çeken Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Görevlisi Yardımcı Doçent Dr. Ersel Zafer Oral, liman özelleştirmelerini zorlaştıran iki büyük sıkıntı yaşandığına işaret etti. Oral, deniz taşımacılığındaki yük miktarının azalması ve kriz nedeniyle kredi olanaklarının zorlaşmasının liman işletmek için yola çıkan firmaları sıkıntıya soktuğunu belirterek, "Deniz taşımacılığındaki yük miktarı 10 yıldır sürekli artıyordu. Bu artışın aynı şekilde devam etmesi bekleniyordu. Ancak bu krizin patlaması geleceğe ilişkin bütün projeksiyonları bozdu. Mevcut özelleştirme kapsamındaki limanların hepsi ciddi yatırımlar gerektiriyor. İhaleyi kazanan firmalar bu yatırımları yaparak liman kapasitesini arttırmayı, böylece ödedikleri parayı geri dönüştürmeyi planlıyorlardı. Henüz krizin ortasına gelindiyse de denizcilikle ilgili analizlerde 2013 yılında ancak 2008'in yük değerlerine ulaşılacağı tahmin ediliyor. Yani yüklerde büyük düşüş olması bizim bütün projeksiyonlarımızı birkaç yıl öteledi” diye konuştu. Oral, ikinci sıkıntının da kredi bulmakta yaşandığını kaydetti. 2007'de bu tür projelere kredi vermek için sıraya giren kreditörlerin krizden sonra tavırlarını değiştirdiğini belirteren Oral, şunları söyledi: “Bizim de çalıştığımız liman özelleştirmeleri var. Krediler için yabancı bankalarla görüşüyoruz. Kreditörler, başvurularda en az 80'er soru gönderiyor. O soruları cevaplıyorsunuz, tekrar bir sürü soru gönderiyorlar. Böylece onlarda topu taça atarak süreci uzatmak istiyorlar. Limanlar ciddi yatırım gerektirdiği ve yük olmadığı için bu iki sorun alıcıları düşündürüyor. TCDD'nin diğer liman özelleştirmelerinde de ihaleyi kazanan yerli firmaların hepsi yurtdışından kredi bulmaya çalışıyorlar. Şu anda yurtdışı kreditörleri çok temkinli davranıyor. Dolayısıyla İzmir Limanı'nda olduğu gibi diğer limanların ihalesinde de benzer süreç yaşanacak. Sorunun çözümü için Özelleştirme İdaresi, ihaleye giren diğer firmaların da onayını alarak bu krizi first major sayarak '2 yıl bütün limanların ödemelerini erteliyorum' diyebilir." TCDD''nin 6 limanı 2.5 milyar $'dan fazla teklif aldı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, TCDD'nin, Bandırma, Derince, Samsun, Haydarpaşa, İzmir, Mersin ve İskenderun limanlarını özelleştirme kapsamına aldı. Daha sonra Haydarpaşa Limanı özelleştirme kapsamından çıkarılırken, diğer limanların ihalesi gerçekleşti. 6 liman için gerçekleştirilen ihalelerde toplam 2 milyar 605 milyon 755 bin dolar tutarında teklif alındı. Bandırma Limanı 175 milyon 500 bin dolar, İzmir Limanı 1 milyar 275 milyon dolar, Samsun Limanı 125 milyon 200 bin dolar, Derince 195 milyon 250 bin dolar, Mersin 755 milyon dolar ve İskenderun 80 milyon dolarla en yüksek teklifleri aldı. Ancak, bugüne kadar Mersin Limanı dışında süreci tamamlanarak özel sektöre geçen TCDD limanı olmadığı için devletin kasasına sadece Mersin Limanı'nın 755 milyon dolarlık geliri ve İzmir Limanı'nda konsorsiyumun ihaleden vazgeçerek yaktığı 15 milyon dolarlık teminat girdi. Tüm liman ihaleleri davalık olduMersin Limanı da gerek Liman İş Sendikası'nın açtığı davalar gerekse Danıştay'ın ihaleyle ilgili nihai kararının gecikmesi sonucunda ihale tarihinden ancak 2 yıl sonra ihalede en yüksek teklifi veren Afken-PSA Ortak Girişim Grubu'na devir edilebildi. İskenderun Limanı'nın işletme hakkının 36 yıllığına devir edilmesi yöntemiyle özelleştirilmesi amacıyla 12 Eylül 2007 tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda, en yüksek teklif, 195 milyon 250 bin dolar teklif veren Türkerler Ortak Girişim Grubu kazandı, yine işletme hakkının 36 yıl süreyle devir edilmesi amacıyla 22 Nisan 2008'de gerçekleştirilen ihalelerde Bandırma Limanı, 175 milyon 500 bin dolarla Çelebi Ortak Girişim Grubu, Samsun Limanı için ise 125 milyon 200 bin dolar bedelle Ceynak Lojistik ve Ticaret AŞ en yüksek teklifi verdi. Bandırma Limanı'nın devri için Liman İş Sendikası'nın açtığı davanın sonuçlanması beklenirken, Samsun Limanı için ise Danıştay'ın ihaleyle ilgili nihai kararını açıklaması bekleniyor. İzmir Limanı, için 3 Mayıs 2007 tarihinde gerçekleşen ihalede 1 milyar 275 bin dolar tutarındaki en yüksek teklifle Global-Hutchison-Ege İhracatçı Birlikleri Liman Hizmetleri ve Taşımacılık AŞ Ortak Girişim Grubu'nda kaldı. Kredi sıkıntısını aşamayan Konsorsiyum, Özelleştirme İdaresi'nden iki 45 günlük süre uzatımından sonra 90 günlük süre daha istedi. Özelleştirme İdaresi, süre uzatımı için ek teminat isteyince Konsorsiyum, daha önce yatırdığı 15 milyon dolarlık teminatı yakarak limanı almaktan vazgeçti. Şimdi, ihalede ikinci en yüksek teklifi sunan Çelebi Grubu'na teklif götürecek. İskenderun Limanı'nın ihalesi ise Danıştay kararıyla iptal edildi. 22 yıllık özelleştirme serüveni 7 bin 400 davaya konu olduİstanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası'nın 2007'nin sonunda yayınladığı 'Yargı Gölgesinde Özelleştirme ve Yakın Gelecekteki Takvim' başlıklı raporunda, 1985-2007 arasında 29,9 milyar dolarlık varlığın özelleştirildiği Türkiye`de, özelleştirme uygulamalarına karşı, çoğunluğu çalışanlar tarafından olmak üzere 7 bin 400 dava açıldığı belirtildi. Açılan bu davaların 4 bininin halen sürdüğü ifade edildi. Devam eden davaların arsa spekülasyonu, rant yaratma, görevi ihmal, görevi kötüye kullanma, kamu kaynaklarına zarar verme, tekel ve kartel oluşturma, haksız rekabet ortamı yaratma ve vergi kaybı gerekçeleriyle açıldığı belirtildi. TCDD limanlarının özelleştirmedeki son durumlarıLiman İhale bedeli İhale tarihi Durum (milyon $) Bandırma 175.5 22 Nisan 2008 Mahkeme kararı bekleniyorİzmir 1.275 3 Mayıs 2007 Firma limanı almaktan vazgeçtiSamsun 125.2 22 Nisan 2008 Danıştay kararı bekleniyorDerince 195.2 21 Haziran 2007 Devir bekleniyorHaydarpaşa 0 Özelleştirme kapsamından çıkarıldı İskenderun 80 12 Eylül 2007 İhalesi iptal edildiMersin 755 14 Ağustos 2005 Özel sektöre devir edildiTOPLAM 2.605.750.000Sedat ALP - DÜNYA