RUSYA Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ziyareti sırasında iki ülke yetkililerini en çok uğraştıracak konuların başında ‘Boğazlar’dan petrol geçişi’ gelecek. Rusya, Karadeniz’deki Novorosisk Limanı üzerinden tankerlerle gönderilen petrolün boğazları by-pass edip geçmesi için bazı seçenekler üzerinde çalışıyor. Moskova bunun için Trans-Trakya olarak adlandırılan proje üzerinde duruyor. 2003 yılında 135 milyon ton petrolün geçtiği boğazları by-pass etmek için Karadeniz’den Ege Denizi’ne bir petrol boru hattı döşenmesi hedefleniyor.
SAMSUN-CEYHAN
Rusya’nın istediği Trans-Trakya projesine sıcak bakmayan Ankara, Türkiye’de Kıyıköy’den Saros Körfezi’ne veya Bulgaristan’ın Burgaz kentinden Yunanistan’ın Dedağaç kentine uzanan petrol boru hatları projelerinin, adalararası geçişler nedeniyle Ege’yi de riskli hale getireceğini düşünüyor. Türkiye, Samsun-Kırıkkale-Ceyhan petrol boru hattını öneriyor. Türk tarafı petrol taşımacılığında İstanbul’un da durumunu gündeme getirecek. Ankara, bu konuda şu mesajı verecek: ‘Boğazlar mevcut yükü kaldıramıyor. İstanbul büyük risk altında. Büyük bir kazada İstanbul’un önemli bölümünün kül olma riski var. İstanbul veya Sultanahmet yansa, yerine kim ne koyacak? Amacımız İstanbul’u kurtarmak.’
İSRAİL’E MAVİ AKIM
Ziyaret sırasında doğalgaz taşımacılığında önemli bir projenin de masaya yatırılabileceği belirtildi. Türkiye’ye enerji koridorunda ek bir ‘stratejik önem kazandıracak’ bu projenin hayata geçmesi durumunda, Türkiye ile Rusya arasında Karadeniz’in altından geçen ‘Mavi Akım’ İsrail’e kadar uzanacak. Buna göre Mavi Akım’la Samsun’a kadar taşınan Rus doğalgazı, Türkiye içinde Samsun-Kırıkkale-Ceyhan hattıyla Akdeniz’e kadar ulaşacak. Doğalgazı Ceyhan’dan İsrail’e kadar taşımak için aynı Karadeniz’e olduğu gibi Akdeniz’in de altına petrol boru hattı döşenecek. Ayrıca Rus Gazprom’un Türkiye’de şehirlerdeki doğagaz dağıtımı ve depoloma istemi de ele alınacak.
HELİKOPTER İHALESİ
İki ülke arasında savunma sanayii işbirliğinin de gündeme gelmesi bekleniyor. Rusya, Türkiye’nin daha önce iptal ettiği ve yıl sonunda yeniden açmayı düşündüğü saldırı helikopteri ihalesini ‘Erdoğan’ olarak adlandırılan Kamov 50-2 helikopterinin kazanması için kulis yapacak.
Tehlikenin fotoğrafı
Putin’in ziyareti sırasında gündemin önemli maddelerinden birini de, Boğazlar’dan petrol tankerlerinin geçişi oluşturacak. Türkiye, tanker trafiğinin artmasının kazaları ve çevre kirliliğini artırmasından kaygı duyuyor. Türkiye bu nedenle, Rusya’nın sert muhalefetine rağmen, boğazlardan akar yakıt tankerlerinin geçişlerini kısıtladı. Soruna kalıcı çözüm bulmak isteyen Putin’in, boğazları by-pass edecek üç projeden ikisini Ankara’da masaya koyması bekleniyor. Boğazlar’daki tehlike yabancı ajansların da dikkatini çekmiş, zaman zaman haber olmuştu. Bu fotoğraf da AP muhabiri Murad Sezer tarafından 19 Ekim 2004’te çekilmişti.
Dublör de geliyor
Putin için de aynı Bush’da olduğu gibi Esenboğa ile Çankaya arasındaki iki ayrı Casino Siteleri güzergáh tamamen trafiğe kapatılacak. Putin’i getirecek olan uçağın kapısına iki ayrı zırhlı makam aracı yanaşacak. Bu araçlardan birisine Putin, diğerine ise dublörü binecek. Konvoy Çankaya’ya doğru hareket ederken havadan helikopterlerle yakın koruma yapılacak. Esenboğa Havaalanı’na ve güzergáhlara keskin nişancılar yerleştirilecek. Putin’le birlikte çok sayıda Rus güvenlik görevlisi de Türkiye’ye gelecek. Türk güvenlik birimleri Rus meslektaşları ile yakın irtibat halinde görev yapacak.
Çeçenler ve PKK terörü
Putin’in Çeçenistan’daki terör eylemlerine destek verdikleri ortaya çıkan ve üzerlerinde Türkiye pasaportu bulunan aşırı dinci teröristlerden duyduğu rahatsızlığı gündeme getirmesi bekleniyor. Putin’in Başbakan Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ü kabulü sırasında hükümetin bu iddialara nasıl karşılık vereceği merakla beklenirken, Türkiye tarafının da, Moskova’nın Ankara’ya karşı eskisi kadar olmasa da PKK kartını oynamasından duyulan rahatsızlığı diplomatik üslup çervesinde dile getireceği belirtiliyor.
Ve atom bombası
Putin ve Sezer, ‘İki ülke arasında dostluğun ve çok boyutlu ortaklığın derinleştirilmesine ilişkin ortak deklarasyona’ de imza koyacaklar. Bu deklarasyonda silahsızlanmaya da vurgu yapılacak. Türkiye bununla, Rusya’nın yeni bir atom bombası bulduğuna dair iddialardan duyduğu rahatsızlığı dolaylı da olsa kayda geçirmiş olacak.
İlişkilerde yeni dönem
RUSYA Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in resmi konuğu olarak bugün başlayacak ve yaklaşık 24 saat sürecek olan Ankara ziyareti, iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olacak. Ziyaret nedeniyle, Ankara ile Moskova birçok alanda karşılıklı olarak kartlarını açma fırsatını da bulacak. SSCB’nin geçmişi de dikkate alındığında Ankara 32 yıl aradan sonra ilk kez bir Rus Devlet Başkanı’na evsahipliği yapacak. Moskova’dan Ankara’ya en son ziyaret Nisan 1972’de yapılmıştı. Dönemin Sovyet Yüksek Prezidyumu Başkanı Nikolay Podgorni, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın konuğu olarak Ankara’ya gelmişti. Putin’in daha önce 2-3 Eylül tarihlerinde yapacağı ziyaret ise Kuzey Osetya’nın Beslan kentindeki kanlı rehin alma olayı nedeniyle ertelenmişti.
5 belgeye imza
ZİYARETTE, ‘Çok boyutlu ortaklığın derinleştirilmesine ilişkin ortak deklarasyon’un yanısıra beş ayrı belgeye de imza atılacak. Askeri alanda ‘karasularının ötesinde tehlikeli olayların önlenmesi’ ile ‘askeri teknik işbirliği kapsamında mübadele edilen bilgi, malzeme, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması’ anlaşmalarının imzalanması öngörülüyor. İki ülke arasında, ‘BOTAŞ ve GAZPROM arasında enerji alanında işbirliğine dair çerçeve anlaşması’nın imzalanması bekleniyor. Bu anlaşma da, gaz tedariki, gaz depolama tesislerinin yapımı, gaz dağıtımı gibi konularda işbirliğini öngörüyor. ‘Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi ile Rusya Federasyonu diplomasi akademisi’ arasında işbirliğine ilişkin memorandum da, iki ülke arasında imzalanması planlanan belgeler arasında yer alıyor. Son olarak, ‘Türk ve Rus Eximbank ile Vnesh ekonombank arasında güçlü işbirliği protokolü’nün imzalanması da bekleniyor. Bu protokol, Orta ve Batı Asya Cumhuriyetleri başta olmak üzere üçüncü ülkelerde uygulanacak ortak projelerde Türk ve Rus mallarının ihracatını teşvik amacını taşıyor.
Kırmızı derece
Putin, ABD Başkanı George W. Bush’a uygulanan ‘Kırmızı derece’ yöntemiyle korunacak. Putin’in uçağı, Türk Hava Sahası’na girdikten itibaren Türk Hava Kuvvetleri’ne ait 4 F-16 tarafından 2 koldan korumaya alınacak.
Hürriyet
