LİMANIN YENİ SU GEMİLERİ Dünya var oluşundan bu yana sayıları bilinmeyecek kadar gemiler geldi geçti. Bazıları iz bıraktı. İlk seferinde batan Titanik gibi, bazıları hafızalarda yaşadı, iki bacalı dört direkli Gülcemal gibi, bazıları kaptanları ile anıldı

LİMANIN YENİ SU GEMİLERİ

 Dünya var oluşundan bu yana sayıları bilinmeyecek kadar gemiler geldi geçti. Bazıları iz bıraktı. İlk seferinde batan Titanik gibi, bazıları hafızalarda yaşadı, iki bacalı dört direkli Gülcemal gibi, bazıları kaptanları ile anıldı S/S Ankara Şefik Gögen,  S/S Tarsus Necdet Or gibi bazıları da vardır ismini geçtikçe hatırlanır veya hatırlanmaya çalışır pak çokları da hafızalardan silindi tarihin küflü sayfaları içinde yerini aldı. İşte su gemileri bunlara örnek gemilerdir.

Bu gemilere deniz kuvvetleri komutanlığında ki deyimiyle yardımcı sınıf gemilerdir. Gemiden gemiye mekik dokurlar bazıları yakıt bazıları kömür bazıları da su taşır.

 

Liman IV ve Liman V İstanbul’a geldikleri gün çekilen resimleri

 1938 yılında yayınlanan Denizcilik dergisinin çıkan bir yazıda; 1938 yılında yurt dışında yaptırılan ve alınan gemilerden bahsettikten sonra söyle devam “Başlı başına bir yenilik yapan ve 19 Temmuz salı - ve 20 temmuz 938 çarşamba- günü birbirini takiben limanımıza gelen iki yeni su  layterinden bahsedeceğiz. Liman IV ve Liman V

 
 Su gemilerinin baş taraftan görüntüsü

tesmiye edilen bu iki yeni su layteri Almanya da Hamburğ da inşa edilmişlerdir. Limanımızın su ihtiyacını karşılamak maksadı ile eldeki vasıtaların kifayetsizliği nazarı itibara alınarak tam manası ile modern olan bu layterler de bütün kolaylıklar ve seri su alıp verme tesisatı yaptırılmıştır. Beheri 310 ton tatlı su alabilecek kapasitede olan bu gemiler (300) fren beygir kuvvetin de Deutz Dizel motorlar ile mücehhezdirler, yüklü vaziyette, saatte 9,5 mil sür'at yapmaktadırlar. Gemilerin tarzı inşası aynen bir yağ gemisi şeklindedir. Bir petrol gemisinin minyatürü olan bu layterlerde gemi persünalinin bütün esbabı istirahati temin edilmiştir. Geminin kıç tarafındaki küçük kısma pek mahirane sıkıştırılmış olan kamaraları, yemek salonunu, mutfak ve banyosu büyük gemilerdekinin ayni genişliğindedir. Keza baş tarafta dört ranzası ve geniş antresi mevcuttur. Su tulumbaları ayni fabrika mamulâtının küçük mikyastaki motor ile mücehhez ve türbin pompalarının büyüğü saatte 120 diğeri 60 ton su basmaktadır

 
  Liman IV Yolcu Salonu önünde yıl 1938
Gemilerde yangın ve tahlisiye tertibatları çok mükemmeldir Bu ufacık teknelerin menakibi de ayrıca bahse değer birer hadise teşkil eder. 30 Haziran 938 günü Hamburğdan hareket eden bu gemiler hiç bir yere uğramaksızın doğruca Çanakkale ye gelmişlerdir. 3800 küsur millik mesafeyi ve Atlas Okyanusunun en mühlikk bir yeri olan Baybiskie'yi geçerken çok ağır hava ile karşılaşıp da hiç tevakkufsuz aşabilen bu tekneler bu ağır fırtınanın afet halini aldığı esnada birbirlerini kaybeden tekneler telsiz cihazlarına malik bulunmamaları yüzünden birbirlerini bulamamışlar ve çok endişeye düşmüşlerdir. Bu sebepledir ki birer gün ara ile İstanbul’a gelebilmişlerdir. Doğrusu oldukça büyük gemilerin bile mühim havalarda geçmeğe düşündükleri bu denizleri böyle ufacık teknelerle Geçen Alman personelinin cesaretleri şayani takdirdir.

Her gün için tekemmül etmekte bulunan İstanbul limanı böyle. Modern su vasıtalarile her sıkışık anlarda beş on gemiye birden su yetiştirilebilecek kabiliyettedir. İki yeni geminin istiab ettiği miktar 620 ton ve elyevm mükemmel bir vaziyette çalışmakta bulunan iki büyük ve iki

 
 Liman V Tersanede bakımda
küçük motolayterlerin istiapları yekûnu 260, gerek buharlı bir su gemisi ve gerekıse diğer 4 dubanın da yekunu 290 ton ki ceman 1170 ton suyu bir anda temin edebilecek olan İstanbul liman işletmesi büyük noksanlığını da tamamlamış bulunmakla şayani iftihar bir eser meydana getirmiştir. Su işleri bakımından İstanbul’u belki dünyada birinci derecede değilse de ikinci sınıf işlek limanlarla mukayese edebilecek bir vaziyete getiren bu gemilerin yalnız limanımıza gelen sefaine (Gemiye)  su temin etmek değil ayni zamanda Adaların da su ihtiyacını temin edebilecektir ki bu çok değerli bir hizmet demektir. Bu suretle Adalarda su bakımından şereflenmiş bulunuyor. Bu yeniliği temin için emek sarf eden ve bu işte önayak olan elemanları takdirle yad ederiz. “


İstanbul Limanı’nda çalışan başlıca su gemileri

   

MİRALAY NAZIM BEY: Kurtarma gemisi ve römorkör olarak yapılmıştı. 329 gros torı1uktu. Uzurı1ugu: 43 metre, genişliği: 7,3 metre, su kesimi: 3,9 metre idi. 1920'de, Fransız donanmasında Rouge Gorge adıyla çalıştı. 1923'te adı Colibri olarak değiştirildi. 1925 yılında Türkiye Seyr-i Sefain'in kadrosunda yer alınca bu sefer de su gemisi haline getirilip Miralay Nazım Bey adı verildi. 1936 yılında hizmet dışı bırakılarak satışa çıkartılınca Ali ve Ziya Beyler tarafından alındı, adı da Genç olarak değiştirildi."l955'te Hüseyin Kalkavan'a satıldı. Son sahibi olarak Refik Ali Can gözüküyordu. 1980'de sökülmek üzere satıldı

   YÜZBAŞI MURAT BEY : 1911'de, İngiltere, Newcastle'de W. Dobson Co.tezgahlarında buharlı tanker olarak yapıldı. 190 gros, 77 net tonluktu. Uzunluğu: 35,5 metre, genişliği 6,4 metre, su kesimi: 3,6 metre idi. Mac Coll yapımı 250 beygir gücünde 3 silindirli tripil buhar makinesi vardı. Tek uskurluydu. 8 mil hızı vardı. Önce Alizarin’e adıyla çalıştı. 1914 Mart'ında Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi'ne geçti. 1966'da hizmet dışı bırakıldı.
   17 ve 18  NO’LU LAYTERler : 1929 yılında İngiltere’de w.s.e.hill ltd.şti’de saç su tankeri olarak inşa edildi.1929 yılında İstanbul  Rıhtım,Dok ve Antrepo Şirketince beheri 17500TL karşılığında satın alındı 50,17 grostonluk olup boyu 18,30 metre eni 5,50 metre su kesimi 2,15 metre toplam 120 beygir gücünde 2 adet makineli 4 silindirli yarım dizel moru vardı hızı 7,5 mildir. 17 ve 18 No’lu TANKERLER EŞ GEMİLERDİR
   19-20 NO’LU LAYTERler: 1929 yılında ingiltere’de w.s.e.hill ltd.şti’de saç su tankeri olarak inşa edildi.1929 yılında İstanbul  Rıhtım,Dok ve Antrepo Şirketince beheri12,800 Tl karşılığında satın alındı. 50,17 grostonluk olup boyu 15,24 metre eni 4,30 metre su kesimi 2,01 metre toplam 60 beygir gücünde 1 adet makineli 2 silindirli yarım dizel moru vardı hızı 7 mildir. 19 ve 20 No’lu TANKERLER EŞ GEMİLERDİR
   BEYKOZ:1922'de, Fransa, Blainville'de Ch. Naval Français tezgahlannda su tankeri olarak yapıldı. 435 gros, 189 net tonluktu. Uzunluğu: 45,9 metre, genişliği: 7,8 metre, su kesimi: 3,7 metre derinliğindeydi. 245 beygir gücünde tripil buhar makinesi vardı. Önce Cyrus adıyla çalıştı. 1943'te Devlet Liman İşletmesi Umum Müdürlüğün’ce satın alındı ve İstanbul Liman İşletmesi'ne verildi.
   LİMAN IV: Su tankeri. 1938 yılında İstanbul Liman Umum Müdürlüğü’nce 101,000 Tl karşılığında Batı Almanya, Ernst Menzer Schiffswerft Tersanesi yapımı. 236 gros, 113 net tonluk. Uzunluğu: 33,4 metre, genişliği: 7,84 metre, su kesimi: 3,80 metre. Batı Almanya Deutz yapımı 248 beygir gücünde Humboldt De-utz dizel motoru var. Tek uskurlu. 1996 Mayıs ayında satışa çıkartıldı.
   LİMAN V: Su tankeri. 1938 yılında  İstanbul Liman Umum Müdürlüğü’nce 101,000 Tl karşılığında Batı Almanya, Ernst Menzer Schiffswerft Tersanesi yapımı. 236 gros, 113 net tonluk. Uzunluğu: 33,4 metre, genişliği: 7 metre, su kesimi: 3 metre. Batı Almanya Deutz yapımı 248 beygir gücünde Humboldt Deutz dizel motoru var. Tek uskurlu.
   LİMAN 6: Su tankeri. 1951'de Devlet Denizyolları ve Limanları Umum Müdürlüğü’nce Batı Almanya, j.G. Hitzler Shiffswerft Tersanesi yapımı. 231 gros, 94 net tonluk. Uzunluğu: 37,9 metre, genişliği: 7 metre, su kesimi: 2,7 metre. Batı Almanya Waggon & Masch yapımı 250 beygir gücünde A.G. Wumag dizel motoru var. Tek uskurlu.
   LİMAN 7: İstanbul'da Denizcilik Bankası T.A.O’nca 1958 yılında inşa edildi. boyu 26 metre eni 6 metre su kesimi 6,80 metre olup 119,66 grostonluktur. 200 beygir gücünde makinesi vardı.
   LİMAN 8: İstanbul'da Denizcilik Bankası T.A.O’nca 1959 yılında nşa edildi. boyu 26 metre eni 6 metre su kesimi 6,80 metre olup 119,66 grostonluktur. 200 beygir gücünde makinesi vardı.
   ÖMERLİ: Su tankeri. 1987 yılında Türkiye Denizcilik İşletmelerince İzmir, Alaybey Tersanesi'nde yapıldı. 374 gros, 235 net tonluk. Uzunluğu: 44,5 metre, genişliği: 7,70 metre. Türkiye Pendik-Sulzer yapımı, 635 beygir gücünde dizel motoru var. İlk adı Çekmece idi.
   SAKA : 1901'de İngiltere, Bristol'de G.K. Stothert & Co. tezgahlarında şilep olarak yapıldı. 254 gros, 89 net tonluktu. Uzunluğu: 32,7 metre, genişliği: 6,1 metre, su kesimi: 2,4 metre idi. Stothert yapımı 2 silindirli buhar makinesi vardı. Önce Maesteg sonra Nogaro ve Lovcen adları altında İngiliz, Avusturya-Macaristan ve İtalyan denizcilik şirketlerinde çalıştırıldı. 1924'te Cemal Bey ve Şürekası tarafından alınınca adı Derya olarak değiştirildi. 1926'da İstanbul Liman İşletmesi tarafından alınınca adı Saka oldu ve su gemisi olarak çalıştırıldı. 1935'te Devlet Deniz yolları’na devredildi. 1945'te hizmet dışı bırakılınca Salih ve Şevki Pırlant tarafından alındı, dizel motor takıldı. Pırlant adını aldı. 1968'de sökülrnek üzere Şakir Kopuz'a satıldı.