Mesai Genelgesi kediyi kurtaracak mı?
Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü 1 Mart 2007'den geçerli olmak üzere gümrüklerde mesai sorununa çözüm olarak gösterilen yeni bir genelge yayınladı. 2007/14 sayılı Genelge'de gümrüklü sahalarda mesaiye kalacak personel sayısı ve mesai ücretlendirilmesinde uygulama birliği sağlanması için kurallar sıralanıyor.
Gümrüklerde mesai sorunu gümrük müşavirinde, freight forwarder'a, lojistik işletmesinden deniz hat işletmecisine ve karayolu taşıyıcısına kadar sektörün neredeyse tümlünün tepkisini çeken bir konu. RODER, UND ve UTİKAD gibi sektör dernekleri de mesai sorununa ilişkin raporlar yayınlamıştı.
Mesai sorunu İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği'nin şubat ayında yapılan genel kurul toplantısında gündemin en üst maddelerinden biriydi. Genel Kurula katılan Gümrük Müsteşar Vekili Nevzat Ertem, mesai sorunun çözümü ve tüm gümrüklü sahalarda mesai uygulaması birliğinin 1 Mart'tan itibaren bir genelge ile sağlanacağını duyurmuştu.
Gümrüklerde mesai uygulamasına ilişkin eleştirilerin başında, mesai ücretlendirmesinde gümrükten gümrüğe değişen uygulamalar geliyor.
Gümrüklerde bir kedi hikâyesi
Atatürk Hava Limanı (AHL) Gümrüğü, mesai ücretlendirmesinde en çok yakınılan idarelerin başında geliyor. AHL Gümrüğü'nde mesai ücreti saati 150 YTL'yi buluyor. Mesai ücretlendir-mesinin hesabı da bir başka şikayet konusu. Reibel Taşımacılık Genel Müdürü Arif Badur'un 'kedi hikayesi' bir keyfiyeti açıkça ortaya koyuyor.
Arif Badur şöyle anlatıyor: "İstanbul'daki bir yabancı diplomat yurtdışından getirdiğimiz iki kedisinin gümrük işlemlerinin yapılmasını için bize vekalet verdi. Kediler bir akşam üstü elimize ulaştı. AHL kargo tesislerinde canlı hayvanlar için özel koşullar sağlanmadığı için mesai ücreti ödeyip kedileri bir an önce gümrükten çekmeye karar verdik. Ancak öncelikle bizden her bir kedi için ayrı beyanname açmamızı istediler. İki ayrı beyanname demek, iki beyanname işlem ücreti, iki beyanname pulu ücreti, iki minimum ardiye ücreti, iki ambar kayıt ücreti, iki ambar çıkış ücreti, ve tabii ki iki mesai ücreti demek. Bizden her bir kedi için saati 150 YTL'den üç saat mesai ücreti istendi. Yani toplam 900 YTL mesai! Sonuçta kedilerin gümrükten çekilmesi diplomat müşterimize 1500 YTL'ye patladı."
Ama hikayenin asıl ilginç tarafı bundan sonra başlıyor. Yabancı diplomat parayı ödeyip kedilerini kurtarıyor ama işi burada bırakmıyor. Gümrükler Genel Müdürlüğü'ne bir yazı kaleme alıp gümrükleri sert bir şekilde eleştiriyor. Gümrüklerden kendisine gelen cevap şöyle: "Mesai ücreti hesabında bir yanlışlık olmuştur. Aslında ödenmesi gereken miktar 90 YTL'dir." Cevabın ardından yabancı diplomat geç de olsa 810 YTL'sini geri alıyor.
Sorun kurumsallaştı!
Badur, gümrüklerde mesai meselesinin açıkça dile getirilmeyen sistematik-leşmiş bir sorun haline geldiğini düşünüyor; " Mesai sistemi artık maksadı aştı. İş çığırından çıktı. Son dönemlerde artık bir beyanname bir mesai haline geldi. İsterse aynı şirketin beş beyannamesi olsun beşine de mesai ücreti kesiliyor. Şu anda mesai ücreti 160 YTL. Bu paranın kimsenin farkında değil. Normal devlet memuru yaklaşık 5 YTL mesai ücreti alırken gümrüklerde bu 160 YTL. Ama sorun artık kurumsallaşmış vaziyette. Gümrük müdürleri bile mesai konusunda çaresiz. Çünkü merkezden 'şu kadar mesai toplayacaksınız' diye emir aldıkları söyleniyor" diye konuşuyor. Badur gümrükte mesai sorunun çözümünün bireysel olamayacağı görüşünde. Badur, konuşmasına şöyle devam ediyor: "Mesaiden herkes son derece mustarip, herkes şikâyetçi fakat şikâyet mercii yok. Taşıma veya gümrük hizmeti sunanların korkusu şu: 'Karşımızda gümrük var. Gümrük istediği zaman istediği kadar hareket ve tavırda bulunabilir. Dolayısıyla ilişkileri iyi sürdürmek gerekir'. Sonuçta gümrüklerde gümrük müşavirleri, acenteler gümrükçüler havayolları bu işlerde hepimiz gidiyoruz müşteriyi dolandırıyor konumuna düşüyoruz. Ama müşterilerde de genel tavır bu. Biz diyoruz ki 'bak kardeşim 200 YTL mesai isteniyor' onlar hemen 'Ver kardeşim. Yeter ki malım kurtulsun' diyor".
Arif Badur sorunun çözümü için iki yol gösteriyor: "Gümrüklerde asıl sorun mesai diye bir kavramın olması. Gümrüklerimizi gelişmiş ülkelerdeki gibi 24 saat çalışır hale getirirseniz mesai diye otomatikman ortadan kalkar. Ama bu ücret sistemiyle gümrükler 24 saat çalışır mı şüpheliyim. Gümrük-de sorun istemiyorsanız, tıkır tıkır işleyen gümrükler için bence yapılması gereken gümrük çalışanlarına maaş filan değil açık çek verilmesi. Gümrük memuru evini arabasını alsın. Çeki verdikten sonra da 'gel çalış kardeşim' diyecekseniz. O zaman gümrükler çalışır"...
Gümrüklerde yeni mesai kuralları
- Fazla mesai yapmak üzere deniz ve hava sınır kapılarında bulunan gümrük idarelerinde ihracatta en fazla 3, bunun dışındaki işlemlerde en fazla 4; diğer gümrüklerde ihracatta en fazla 2, bunun dışındaki işlemlerde en fazla 3 personel görevlendirilecektir.
- Buna ilaveten görevlendirilmeleri halinde idare amiri, vezne ve onay memurları için birer saatlik fazla mesai ücreti tahakkuk ettirilecektir.
- Boş konteyner yükleme ve boşaltma işlemlerinde, ihracatta uygulanan mesai ücreti baz alınarak, konteyner basına 1 saatlik fazla mesai ücreti tahsil edilecektir.
- 3 Dolu konteynerde, (ihracat işlemi bitmiş konteynerin yüklenmesi halinde) ihracatta kamyon başına uygulanan fazla mesai ücreti tahsil edilecek; ihracat işlemi ile birlikte konteyner yüklemesi yapılması halinde, görevlendirilen personel sayısı ve saat ücreti esas alınarak fazla mesai ücreti tahsilatı yapılacaktır.
- A Ro-Ro taşımacılığında araçlar için kamyon basına tahsil edilen ücret esas alınarak fazla mesai ücreti tahakkuk ettirilecektir.
- Transit işlemlerinde (ihracat işlemi hariç) bir saat üzerinden tahsilat yapılacak, görevlendirilecek personel sayısı 3'ü geçmeyecektir. 6 Gemi geliş ve gidişlerinde (özet beyan, soru kağıdı gibi) yapılan işlemler için tahakkuk ettirilecek fazla mesai ücreti kişi basına iki saati geçmeyecektir.
- Antrepolar için tahsil edilecek fazla çalışma ücreti ile ilgili olarak ' 2005/17 sayılı Genelge'nin 10'uncu maddesinin uygulanmasında gerekli özen gösterilecek, global mesainin miktarı antrepoların işlemleriyle doğru orantılı olarak belirlenecektir.
- 1 saatten az süren işlemler bir saat sürmüş gibi değerlendirilecek ve bu işlemler için bir saatlik fazla mesai ücreti tahsil edilecektir.
Kaynak: UTA Lojistik
Yayın Tarihi: Nisan 2007
