'Marinacılık' en gözde yatırım alanı oldu!
Akdeniz çanağında Fransa ve İtalya'nın elinde olan marinacılığa 10 yıl sonra Türkiye de ortak olabilir...
Fransa'nın 227 bin, İtalya'nın 128 bin olan marina kapasitesinin yanında Türkiye'nin kapasitesi sadece 14 bin. Fakat bu ülkelerdeki çok yüksek fiyatlar, Türkiyı oldukça cazip kılıyor ve 45 marinada bugün yat bağlayacak yeı yok. Bu cazibe nedeniyle büyük holdinglerden belediyelere kadar çok sayıda kuruluş 'marinacılık' sektörüne yatırım yapıyor.
Türkiye'nin ilk marinası 1976 yılında Çeşme Altınyunus Oteli'nin önünde işletmeye açıldı. Bu ilk yatırım Koç Holding'e aitti. Ardından Turban ve Turizm Bankası'nın yatırımları geldi. Bugün Türkiye'de kamu ve özel sektöre ait işletilmekte olan 45 adet yat limanı ve yat çekek yeri bulunuyor. Toplam yat bağlama kapasitesi ise 14 bin adet.
Ancak bu rakam çok küçük. Zira yılda 700 bin dolayında yatın dolaştığı Akdeniz'de, Türkiye, yatların ancak binde 7'sine hizmet götürebiliyor. Akdeniz'de dolaşan yatları bir tarafa bırakacak olsak bile, var olan kapasite Türklere ait 65 bin yat, tekneye yetmiyor. Üstelik her yıl 2 bin kadar yat, tekne denize açılıyor. Ayrıca, tekne veya yat ile gelen bir turistin harcadığı tutar, diğer turistlerin 25-30 katını buluyor. İşte bu nedenle birçok büyük holding ve yatırımcı yeni marina yatırımı için kollan sıvamış durumda. Üstelik, yatırım kararlarının raflara kaldırıldı bir dönemde.
40 yeni marina
Ekonomist'in edindiği bilgilere göre bugün bakanlıktan izin alarak yatınmı başlayan 15 marina bulunuyor. Ancak 'Turizmde 2023 Yatırım Hamlesi' belgesini hazırlayan Turizm Yatırımcılan Derneği, bakanlık belgeli 25 marinaya 2010-2023 yılları arasında 40 yeni marinanın da eklenmesini öngörüyor. Yatırım programının tamamlanması ile yaklaşık 11 bin 200 adet ilave yat bağlama kapasitesi yaratılması ve Türkiye yat bağlama kapasitesinin 25 bin adet olması hedefleniyor.
Bu şekilde Akdeniz ülkelerinde bağlanma kapasitesi sıralamasında Türkiye'nin yüzde 5 olan payı, yüzde 10'a yükselecek. Yıllık 3.5 milyar dolar olan yat turizmi gelirleri de 8 milyar dolar olacak. 2023 yılında ise yat bağlama kapasitesinin yüzde 23'e, yat turizmi gelirinin ise 10 milyar dolara yükselmesi yönünde hesaplar yapılıyor.
İnşaat sürüyor
Ulaştırma Bakanlığı'nın bugüne kadar kamu kaynaklarıyla yapılan 22 adet yat limanı için 300 milyon dolar harcadığı görülüyor. YID'le kamu kaynağı modeli kullanılmadan inşaaüarı tamamlanıp hizmete açılan iki adet yat limanı için 95 milyon dolar harcanmış. İhalesi yapılarak inşaaü devam eden 9 adet yat limanı için ise 330 milyon dolar harcanması öngörülüyor.
İhale süresinde olan 9 adet yat limanı için ise 230 milyon dolar harcanması planlanırken bu sektördeki altyapının toplam ekonomik büyüklüğünün 745 milyon dolar olduğuna işaret ediliyor. Turizm Yatırımcıları Derneği Başkanı Turgut Gür, "Yeni marina yatırımları yaparak Yunanistan'dan günübirlik gelen yat turistlerini konaklamak olarak Türkiye'ye çekmeliyiz. Biz Marmara Böl-gesi'nde 7, Akdeniz'de 10, Ege'de 15, Karadeniz'de ise 8 marinanın daha yapılmasını öngörüyoruz" diyor.
Yatırımındaki liderler
Türkiye'de özel marina yatırımı konusunda Koç ve Doğuş Holding öne çıkıyor. Koç Grubu, 7 marinası ile bu konuda birinci. Toplam kapasitesi 3 bin 900 tekne olan şirket, Türkiye kapasitesinin yüzde 28'ine sahip. Şirket, inşaatına bu yıl başlanan Yalova Marinası'nin 2010'da hizmete açılmasıyla birlikte Se-tur marinalarının toplam kapasitesi 4 bin 200 tekneye yükselecek.
Turgutreis'teki marinadan sonra, iki ay önce Didim'deki marinayı hizmete açan, Dalaman'da marina inşa eden Doğuş Grubu ikinci sırada bulunuyor. Son olarak Turkon Holding'e Ailesi'ne ait olan Turkon Holding bünyesindeki Port Göcek Marina'yı da bünyesine katan şirketin hedefi, 'D Marin' markası altında marinacılık ve yatçılık sektöründe bölgesel oyuncu olmak.
Doğuş Grubu, bu hedef doğrultusunda yatırımcılık ve işletmecilikteki deneyimini Hırvatistan'a taşıdı. Doğuş Grubu, bu projede lüks marina yatırımlarında dünyanın önde gelen şirkeüerinden ABD kökenli Island Global Yachting (IGY) ve Hırvatistan'ın önde gelen yatçılık ve denizcilik şirketlerinden Nautical Center Prgin (NCP) ile ortak hareket edecek. Doğuş Grubu CEO'su Hüsnü Akhan'ın verdiği bilgiye göre, projenin toplam yatırım tutarı 75 milyon Euro'nun üzerinde olacak.
Bu alanda bu iki büyük dışında Doğan Holding, Çukurova Holding, Net Holding, Profilo Holding ve Park Holding'in de yatırımları bulunuyor.
Yeni oyuncular giriyor
Ülker'i de bünyesinde bulunduran Yıldız Holding'in şirketlerinden olan Beta Turizm Marina ve Çekek İşletmeciliği şirketi de İstanbul'da "Marintûrk İstanbul City Port", Göcek'te "Marintürk Göcek Exclusıve" ve "Marintürk Göcek Village Port" isimleri alünda üç adet marina ile sektöre girdi. Şirket, toplam 964 yat bağlama kapasitesi, İstanbul ve Göcek'te iki farklı çekek sahasında toplam 280 yatlık kara park alanı ile deniz turizmi ve marina sektöründe yeni bir gücü temsil ediyor.
Bu alanda diğer bir yeni ve güçlü oyuncu IC İbrahim Çeçen Holding. Geçen aylarda temelleri atılan Çeşme Marina bilindiği üzere, IC İbrahim Çeçen Holding ile Camper&Nicholsons Marinas International ortaklığına 25 yıllığına yap-işlet-devret modeli ile kiralandı. Altı ayda bitirilmesi hedeflenen marinaya, 12 milyon Euro'luk yatırım yapılması öngörülüyor. IC Holding ve Çeşme Marina Yönetim Kurulu Üyesi Serhat Çeçen, konuyla ilgili şunları söylüyor:
"Biz dünya standartlarında malzemeler ile yat limanını tamamen yenileyerek, tekne sahiplerinin tüm ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, en yüksek seviyede hizmetlerin sunulacağı bir marina yaratacağız. Türkiye'nin ve Akdeniz'in en çok tercih edilir marinası olmak hedefimiz."
Makyol'un nisan ayında inşaatına başladığı ve Fethiye'den Kemer'e kadar olan kıyı şeridindeki marina ihtiyacını karşılayacak olan Kaş Marina'nın 201 l'de hizmete açılması planlanıyor.
İlk mega yat marinası
Türkiye'nin ilk mega yat limanı inşasını ise Rönesans-Koçhan Ortak Girişim Grubu yapıyor. Proje kapsamında İstanbul Zeytinburnu'nda İstanbul'u Akdeniz Kruvaziyer turizmde ana liman yapacak büyüklükte bir kruvaziyer limanı ve bin yat kapasitesi ile Ataport'un Türkiye'nin ilk mega yat limanı olacak.
Marina yatırımı yapanlar sadece büyük şirketler değil. Bu alanda yaürım kararı alan belediyeler de var. Örneğin İstanbul Büyükşe-hir Belediyesi 5'i Avrupa, 5'i Anadolu yakasında olmak üzere 10 ayrı marina projesini hayata geçirmeye hazırlanıyor.
Belediye şirketlerinden İspark'm yürüteceği 5 bin yat kapasiteli marina projesi ile ilk etapta büyük yatlar için Tarabya, İstinye'ye orta ve küçük boy yatlar için de Beykoz Paşabahçe'ye marina yapılacak.
Fatoş Bozkuş Lale/Ekonomist
