Türkiye'ye milyar dolarlık dava şoku: Bağdat, İsrail'e giden K.Irak petrolü için tahkime başvurdu
Kuzey Irak petrollerinin Türkiye üzerinden İsrail'e satılması Bağdat yönetimini ayağa kaldırdı. Irak hükümeti, petrol hattının kendilerine ait olduğu ve petrolün izinsiz ihraç edildiği gerekçesiyle Türkiye aleyhine Uluslararası Tahkim Mahkemesi'ne başvurmuştu. Enerji Yönetimi'nden alınan bilgiye göre mahkeme kaybedilirse, İsrail'e taşınan petrolün parasını da Türkiye ödemiş olacak. Kuzey Irak petrollerinin Türkiye üzerinden dünya pazarlarına satışı artarak devam ediyor.
Enerji yönetiminden adını açıklamak istemeyen bir kaynağın verdiği bilgiye göre, petrol ağırlıklı olarak İsrail'e gidiyor. Aynı kaynak, Irak merkezi hükümetinin, Kuzey petrollerinin kendisine ait olan Irak-Türkiye petrol boru hattı ile (ITP) taşınmasının iki ülke arasında yapılan anlaşmaya aykırı olduğu gerekçesiyle Paris'teki Uluslararası Tahkim Mahkemesi'ne başvurduğunu açıkladı. Mahkemenin Türkiye aleyhine sonuçlanması halinde milyar dolar tazminat ödenmesi söz konusu olacak. İsrail'e K.Irak petrollerinin ihracına izin veren Türkiye, ayrıca bu petrolün parasını da ödemiş olacak. “Türkiye, sorunu mutlaka ikili ilişkilerle çözmeli.” diyen aynı kaynak, petrol yüklemesinin devam etmesinin sorunu daha karmaşık hale getirdiğini ifade etti. Enerji Bakanlığı ve BOTAŞ ise, Ceyhan'dan petrol yüklenmesi ve Irak'ın Tahkim'e gitmesiyle ilgili soruları cevapsız bıraktı.
Türkiye, Bağdat hükümetinin karşı çıkmasına rağmen Kuzey Irak petrollerinin Türkiye üzerinden ihracına izin verdi. Mayıs 2014'te başlayan ilk sevkiyattan bu yana BOTAŞ Ceyhan'dan temmuz sonu itibarıyla 81 milyon 785 bin 690 varil ham petrol tankerlere yüklendi. Petrol ağırlıklı olarak İsrail'e giderken, dönemin Enerji Bakanı Taner Yıldız ilk açıklamasında ‘Ceyhan'dan yüklenen Kuzey Irak petrollerinin Akdeniz piyasalarına gideceğini ve muhtemelen de bu ülkelerin İtalya veya Almanya olacağını' açıklamıştı. Ancak Ceyhan'dan ilk petrolü yükleyen United Leadership'in açık denizlerde bir süre dolaştıktan sonra petrolü İsrail'e boşalttığı bilgileri TBMM'de gündeme geldi. İstanbul Milletvekili Hakan Şükür ve Hatay Milletvekili Mevlüt Dudu'nun ‘Kuzey Irak petrollerinin Türkiye üzerinden İsrail'le gitmesi' konulu soru önergelerine dönemin Enerji Bakanı Taner Yıldız, ‘Türkiye'nin transit ülke olduğunu ve petrolün gittiği ülkeyle ilgilenmedikleri' içerikli cevap vermişti. Yıldız'a göre, Türkiye devleti İsrail'e petrol satmıyor, taşınan petrolün gittiği ülkeyi ise alıcı ile satıcı belirliyor.
‘PETROL ÇOK UCUZA GİTTİ'
Bağdat hükumetinin Kuzey Irak petrolleri için Türkiye aleyhine açtığı dava devam ediyor. Eski Enerji Bakanı Yıldız konuyla ilgili daha önce TBMM'ye ‘Tazminat tutarının 250 milyon dolar' olduğunu açıklamıştı.
Ancak enerji yönetiminden bir kaynak, Irak'ın açtığı davanın 1 milyar dolar olduğunu bildirdi. Devam eden davanın kaybedilmesi durumunda taşınan petrol karşılığı Türkiye'nin ciddi tazminat ödemek zorunda kalacağına dikkat çekildi. Aynı kaynak, tartışmalı bir ürün olduğu için Kuzey petrollerinin ucuz fiyattan gittiğini belirtti. Türkiye ile Irak arasındaki Tahkim Mahkemesi, Paris'te görülüyor. Eski Bakan Yıldız, Temmuz 2014'te TBMM'ye “Irak Petrol Bakanlığı, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi bölgesinden ülkemize petrol sevkiyatı sebebiyle 21 Mayıs 2014'te Uluslararası Ticaret Odası nezdinde Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ Anonim Şirketi (BOTAŞ) ve Türkiye Cumhuriyeti aleyhine dava dilekçesini sunarak tahkim talebinde bulunmuştur.” bilgisini vermişti.
Yıldız 2015 yılı bütçe sunumunda ise Irak Tahkimi'yle ilgili ayrıntılı bilgi verdi: “Irak Cumhuriyeti tarafından Milletlerarası Ticaret Odası tahkim merkezine 23 Mayıs 2014'te verilen dilekçeyle bakanlığımız ve BOTAŞ hasım gösterilmek suretiyle devletimiz aleyhine 250 milyon dolar tazminat ödenmesi ve Irak'la Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanmış olan boru anlaşmalarının ihlaline son verilmesi talepleriyle bir tahkim davası açılmıştır.” Kuzey Irak petrollerinin taşınması ve yüklenmesi konusunda da bilgi veren kaynak, Ceyhan'dan Rum bayraklı gemilere de yükleme yapıldığını ve diplomatik kriz yaşanmasın diye gemi isimlerinin saklı tutulduğunu belirtti.
ZAMAN
