Şehir Hatları'ndan İddialara Cevaplar

İstanbul Denizciler Sendikası Başkanı Dr. Hasan Pekdemir ile yapmış olduğumuz röportajın ardından, Pekdemir’in; Şehir Hatları’nda çalışan personel sayısının azaltılması ve ödenmeyen fazla mesai ücretleri ile ilgili iddiaları üzerine, konuyu bir de İstanbul Şehir Hatları Müdürlüğü’nden dinlemek istedik. Şehir Hatları'ndan, Pekdemir'in personel eksiltilmesi hususundaki iddialarının bahsedildiği gibi yolcu ve personel güvenliğini tehdit etmediği yönünde açıklama yapıldı.

Fazla mesai ücretlerinin ödenmediğini kabul eden Şehir Hatları bu duruma 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren uygulama ile açıklık getiriyor.

Konu ile ilgili olarak medyada mevcut olan bilgi kirliliğini önlemek ve Şehir Hatları’nın konuya yaklaşımını öğrenmek adına  Şehir Hatları Müdürlüğü’nün yapmış olduğu genel açıklamayı ve Şehir hatları yetkililerinden sorularımıza aldığımız cevapları sizlerle paylaşıyoruz. 

Gemilerde fazla mürettebat vardı

-Şehir Hatlarında son dönemde yaşanan ve Türkiye Denizciler Sendikası'nın da müdahil olduğu sorun nedir?

-Şehir hatlarının olaya yaklaşımı hakkında size kısa bir bilgi vereyim. Gemilerin donatılması ile ilgili uluslar arası standartlar çerçevesinde denizcilik müsteşarlığı tarafından belgelendirilmiş gemilerimiz mevcut, asgari donatım belgeleri var bu donatım belgesinde yer almış olan personel sayısının üzerinde dontaım yapıyoruz. Personel eksiltilmesi ile ilgili husus geçmişte bu gemiden mesela 30 yıl önce arkadaşlar da kendileri de söylüyorlar; mevcut şuandaki durumda değil çok daha farklı sayısal olarak yüksek donatıma sahip yani bir gemide 15 tane personel değil de 25-26 tane personelle donatılıyormuş. Ama şöyle bir şey var gün geçtikçe işin şekli değişiyor. Farklı yerlerden farklı şekilde hizmetler alıyorsunuz. Mesela 2005 öncesi bizim gemilerin temizlik işlerini bizim gemici arkadaşlar yapardı. Biz o işeri dışarıdan temin ediyoruz. O işleri arkadaşlar üzerinden görevleri bir nebze almış olduk. Aslında iş yükleri de hafiflemiş oldu. Onla beraber de bazı hatlardaki bazı gemilerde bir kişi şeklinde eksiltmeler yapıldı.

-Eksiltme neden yapıldı ve nasıl yapıldı? 

Genel olarak aktığımızda bizim gemilerimiz 2 posta dediğimiz ve bir de hafta tatilini göz önüne aldığımız zaman 13-16 kişi ile donatılıyor. Elimizde çok farklı kapasitede gemiler olduğu için genel bir sayı verebiliyorum. Daha önce de bunlar 13-16 değil 14-17 ile donatılıyordu. Eksiltilme denilen şey baktığınız zaman güvenlik problemi yaratacak bir durum değildir. Öyle bir şey olsa biz zaten biz uygulayamayız. Yolcu  ve personelin güvenliğini tehlikeye atacak bir uygulamayı yapamayız. Buna müsaade etmezler zaten.

Kuruluş zarar ediyorsa Sendikanın da önerdiği gibi devri söz konusu olabilir mi?

Zararda olduğumuz bir gerçektir. Ancak kuruluşun el değiştirmesinin  gerçekleşeceğini düşünmüyoruz.

Bilgi Kirliliği Var...

-Ücretlerin ödenmemesi ile ilgili ortada bir bilgi kirliliği var. Öncelikle maaşlar ödeniyor, fazla çalışma yapılmış olan kısımlar ile ilgili işletmenin öngördüğü şekilde çalışan arkadaşlarla ilgili ödeme yapılıyor. Şöyle oldu; bunu sektörün içinde olanlar çok iyi biliyor. Gemi adamlarının dinlendirilmesi ile ilgili bir uygulama devreye girdi 1 Ocak 2012 itibari ile. bu da genelge şeklinde ulaştırma bakanlığından yayınlandı. Biz bu çerçevede dinlenme usullerinin kayıt altına alınması ile ilgili bir çalışma yapmak durumundayız. Neticede kamu kaynağı kullanıyoruz. Böyle bir çalışmanın içerisine girince arkadaşlarla da geçmişte haketmiş oldukları mesailerin hakedilmediği noktasında onlarda endişe oluşmaya başladı. Bu endişe doğrultusunda da belgeleri idarenin öngördüğü şekilde düzenlememek yönünde bir çaba gösterdiler.

-Yeni değişiklikler neden yapıldı?

-Gemi adamlarının çalışma ve dinleme süreleri Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) ile ‘Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşmesi (STCW) ile belirlenmektedir. “Gemiadamları Donatımında Asgari Emniyet Belgesi’nde belirtilen sayıların üzerinde donatımı bulunan Şehir Hatları vapurlarında her iki uluslararası örgütün ortak çalışması neticesinde oluşturulan, MSC/1014 sayılı sirkülerinde yer alan ‘Gemiadamlarının Çalışma ve Dinlenme Saatlerinin Kayıtlarının Tutulması ile Köprüüstü Çalışma Saatlerinin Düzenlenmesi’ amacıyla oluşturulan kılavuz referans alınarak oluşturulan; dinlenme saatleri ile köprüüstü çalışma saatlerinin faydalanılması gerektiği  Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın 26.01.2012 tarihli yazı ile “Deniz ve İç Sular Düzenleme Genel Müdürlüğü” tarafından kurumumuza bildirilmiştir. Yönetmeliğe göre gemilerde belirli görevlere ve sorumluluklara sahip kaptanlar, zabitler ve diğer personelin üstlendikleri görevlerde ‘vardiya standartları’ kapsamında yer almalarının; can ve mal emniyetinin korunması, gemi adamlarının hak ve özgürlüklerinin teminat altına alınması, çalışma koşullarının iyileştirilmesi hususlarının düzeltilmesini öngörmektedir. ILO ve IMO tarafından yürütülen çalışmalar neticesinde gemilerde çalışma ve dinlenme saatlerini kayıt altına alınması (gemi adamlarının dinlenme saatlerinin yeniden düzenlenmesi) hakkında yapılmış olan değişiklik 01.01.2012 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Yeni regülasyona göre; gemi adamları 24 saatlik çalışma periyodunda 10 saatten az dinlendirilemez, çalışma periyotları ise 14 saatten fazla olamaz şeklindedir.

Kaza riskini minimize etmeyi amaçlıyoruz...

-Uygulama insan unsurundan kaynaklanan kazalarda artış getirebilir mi?

-Şehir Hatları vapurları 2 posta ve  hafta tatili düzeniyle , vapurlarında toplamda 13 – 16 personel donatımıyla hizmet vermektedir. Gemilerimizdeki personelimiz kaptan, baş makinist, yağcı ve gemici branşlarından oluşmaktadır. Şehir Hatları vapurları kent içi deniz ulaşımı hizmeti veren diğer kurum ve kuruluşların gemi personel donatımının üzerinde bir yürütümle hizmet vermektedir. Söylenenlerin aksine gemilerimizdeki can ve mal güvenliğini temin etmek adına gemi adamlarının yorgunlukları azaltılması yönündeki düzenlemeler kaza riskinin minimize edilmesi için  ulusal ve uluslararası çabalardır.  854 sayılı ‘Deniz İş Kanunu’yla belirlenen gemi adamlarının haftalık çalışma süreleri 48 saatlik dilimi oluşturur. 24 saatlik çalışma periyodunda bir kişinin Uyumadan, dinlenmeden, yemek yemeden ve diğer fizyolojik ihtiyaçlarını karşılamadan 24 saat sürekli çalışması insan tabiiyetiyle bağdaşmadığından yeni düzenlemeyle personelimizin gemide bulunduğu süre içinde dinlenme ve uyumasına imkan sağlanmıştır. Uluslararası standartlar oluşturulurken deniz taşımacılığında kaza risklerini arttıran faktörler arasında; yorgunluk problemi, yetersiz dinlenme, yoğun iş yükü, bakım-tutum kondisyonları, çalışma alanlarının fiziksel durumu insan ve gemi kaynaklı faktörlere işaret edilmiş, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında ‘yoğun çalışma temposundan şikayetçi olan gemi adamlarının’ temel ihtiyaçları dikkate alınarak kazalardaki insan kaynaklı problemlerin minimize edilmesi amaçlanmıştır.