Mavi Kartlılara Davasız Borçlanma Hakkı Geliyor
Ve Avrupalı Türklerin uzun zamandan beri beklediği müjdeli haber nihayet Ankara’dan geldi.
Gemi adamları ne yapmalı
10 yıldır Belçika bandıralı bir gemide çalışıyorum. Bu sürelerimi borçlanmak için hangi belgeleri temin etmeliyim?
- Gemi adamları, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerinden yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri ile başvurmalılar. Gemi adamları ayrıca, iş yerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri yada pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örnekleri, gibi hizmetin niteliğine uygun bir belge ile belgelendirilmelidir.
30 Mayıs 2014 tarihinde Türk hükümeti tarafından TBMM’ye sunulan ve halk arasında “Torba Yasası“ olarak bilinen tasarı, yurtdışında yaşayan Türkleri rahatlatan iki önemli maddeyi de içeriyor.
İlki, Mavi Kartlılara, yani bir başka ülke vatandaşlığına geçmek üzere kendi rızalarıyla Türk vatandaşlığından çıkanlara, yurtdışı borçlanma yolunu açan madde. Diğeri ise aslında uygulamasına örneğin Türkiye ile Almanya arasında imzalanan İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmesinde öngörülmesine rağmen, bir türlü SGK tarafından hayata geçirilmeyen, “yurtdışındaki sigorta başlangıcının Türkiye’de sigorta başlangıcı“ olarak kabul edilmesi uygulamasına ilişkin. Esas ve tali komisyonlara havale edilen tasarının bir aya kadar TBMM Genel Kurul’da oylamaya sunulup kabul edilmesibekleniyor. Şimdi kısaca, bu iki maddeyi mercek altına alalım.
Pratikteki uygulama farklı
Şimdiki hükümet ve daha önceki hükümet dönemlerinde, Avrupalı Türkler yaşadıkları ülkenin vatandaşlığını almaları konusunda teşvik edilmişti. Bu amaçla çıkarılan Mavi Kart Yasası, oy hakkı ile memuriyetliğin haricinde, başta sosyal güvenlik hakları olmak üzere Türk vatandaşlarının sahip olduğu birçok anayasal hakkın Mavi Kartlılar için güvence altına alınmasını öngörüyor.
Yasa böyle diyor, ancak pratikteki uygulama çok farklı. Mavi Kartlılar, borçlanma başvurusu sırasında “Türk vatandaşı olmadıkları“ gerekçesiyle, yurtdışı borçlanma talepleri geri çevriliyordu. Sigortalılar bunun üzerine, SGK’ya, “en azından yurtdışında Türk vatandaşı olarak çalıştığı sürelerini kabul“ ettirmek için dava açmaya başladılar. Bu da vatandaşa avukat, mahkeme masrafları ve zaman kaybı gibi ek külfet getiriyordu. Torba yasası ile çile bitecek Torba yasa tasarındaki 22. madde, bu çileye artık son verecek.
Bu maddede şu ifadeler yer alıyor: “Madde ile, doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin yurtdışında Türk vatandaşı olarak çalıştıkları süreleri 3201 sayılı Kanuna göre borçlanmalarına imkan tanınması amaçlanmaktadır.“
Özetle, tasarının yasalaşması halinde, artık Mavi Kartlılar da, dava yoluna gitmeden, yurtdışında Türk vatandaşı olarak çalıştıkları sürelerini 3201 sayılı yasa çerçevesinde borçlanarak emekli olabilecekler.
Kabulü 50 yıl önce imzalanmıştı
Diğer müjdeli gelişme ise, yurtdışındaki iş başlangıcının Türkiye’de iş başlangıcı sayılmasını öngören maddenin, Torba yasa tasarında yer almasıdır. Oysa, Türkiye ile Almanya arasında 30 Nisan 1964 tarihinde yani tam 50 yıl önce imzalanan ve 1 Haziran 1964 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Sözleşmesi’nde, zaten bu uygulama öngörülmüştü.
İkili sözleşmenin 29. maddesinin 4. fıkrasında, şu ifade yer alıyor: “Bir kimsenin Türk sigortasına girişinden önce bir Alman rant sigortasına girmiş bulunması halinde, Alman Rant Sigortasına girişi, Türk Sigortasına giriş olarak kabul edilir.“ Maalesef, SGK şimdiye kadar bu maddeyi işletmiyordu. Bu da her yıl binlerce dava açılmasına yol açtığı gibi, SGK da bu davaları bir bir kaybediyordu.
Yaş ve gün sayısı düşecek
Artık Torba yasa tasarısında 24. madde, bu çileye de son verecek.
Söz konusu maddede şöyle deniliyor: “Madde ile, ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinde açık hüküm bulunan durumlarda yabancı ülkedeki ilk işe giriş tarihinin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmesi ve borçlanılacak sürelerdeki kayıtlı son tarihten geriye doğru borçlanma işleminin yapılması amaçlanmaktadır.
“ Yani kısacası; yeni uygulamayla yurtdışı borçlanma talebinde bulunacak olan sigortalının hem borçlanacağı gün sayısı düşecek, yani daha az para ödeyecek, hem de emeklilik yaşı geriye çekilecek, yani daha erken yaşta emekli olabilecek. Aynı tasarının 27. maddesinde, sigorta başlangıcıyla ilgili tescil davası açanların, davalarından feragat etmeleri, yani vazgeçmeleri halinde, söz konusu değişikliklerden yararlanmaları öngörülüyor.
Çifte vatandaşlığım emekliliğe engel mi YURTDIŞINDA yaşıyorum ve çifte vatandaşım. Yurtdışı borçlanma hakkından yararlanabilir miyim, yoksa emekli olmak için sadece Türk vatandaşı olmak mı gerekiyor?
- Çifte vatandaşlar, Türk Vatandaşlık Kanunu’na göre, Türk vatandaşı sayıldıkları için sorunsuz bir şekilde yurtdışı borçlanması yapıp emekli olabilirler. Bu kişilerin emekli olmak için sahip oldukları yabancı uyruktan çıkıp sadece Türk vatandaşı olmaları gerekmiyor.
Kimlere bonservis gerekiyor
TÜRKİYE ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamamış bir ülkede sigortalılık süresi bulananlar, borçlanma başvurusunda bu sürelerini nasıl belgelendirebilirler?
- Bu durumdaki kişilerin, bulundukları ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alacakları ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini temin etmeleri gerekiyor. Ayrıca yurtdışında çalışılan iş yerlerinden alınacak hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri de ibraz edilmeli.
