İDO YABANCIYA SATILIRSA NE OLUR?
Perşembe Rotası Yazarı, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş'ın İDO'ya Avrupa ve Körfez ülkelerinden talip var sözlerini yorumladı...
İDO, karasularımız içinde yolcu-araç taşımacılığı yapan AŞ statüsünde bir İBB iştirakidir. 815 Sayılı Kabotaj Kanunu’na göre bu şirketin yabancılara satılması halinde karasularımızda taşımacılık yapabilmesi için Türk şirketi olma konumunu sürdürmesi gerekir. Bunun için de, ortaklarının yüzde 51’i Türk uyruklu olmak ve yabancı hisselerin nama muharrer (adı sanı belirlenmiş) olma gereği vardır.
Bu şartları yerine getirmeyecek bir satış hem Şehir Emini’nin itibarını sarsar, hem de Türk hukukunun dışarıda yanlış yorumlanmasına ortam hazırlar. Ayrıca, İDO’nun yabancı şirket statüsüne dönüştürülmesi durumunda, şirketin sahibi olduğu gemiler, Türk gemisi olma niteliğini yitireceğinden yolcu ve araç taşıması bir anda duracaktır.
Prof. Dr. Necmettin Akten
Kabotaj Kanunu ne diyor?
TÜRKİYE SAHİLLERİNDE NAKLİYATI BAHRİYE
(KABOTAJ) VE LİMANLARLA KARA SULARI DAHİLİNDE
İCRAYI SAN'AT VE TİCARET HAKKINDA KANUN
Kanun Numarası : 815
Kabul Tarihi : 19/4/1926
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 29/4/1926 Sayı : 359
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 7 Sayfa : 759
Madde 1 – Türkiye sahillerinin bir noktasından diğerine emtia ve yolcu olıp nakletmek ve sahillerde limanlar dahilinde veya beyninde cer ve kılavuzluk ve her hangi mahiyette olursa olsun bilcümle liman hidematını ifa etmek yalnız Türkiye sancağını hamil sefain ve merakibe munhasırdır
Ecnebi sefaini ancak memaliki ecnebiyeden almış oldukları yolcu ve hamuleyi Türk liman ve limanlarına ihraç ederler ve Türk liman ve limanlarından ecnebi liman ve limanlarına gidecek yolcu ve hamuleyi de alırlar.
Madde 2 – Nehirler ve göller ve marmara havzasiyle boğazlarda bilumum kara sulariyle kara sularına dahil bulunan körfez, liman koy ve sairede vapur, romorkör istimbot, motörbot, mavna, salapurya, sandal, kayıt velhasıl makine, yelken, kürek ile müteharrik merakibi kebire ve sagire ile tarak, prizman, maçuna, algarina, şat ve her nevi nakliye ve su dubaları limyo, sefaini tahlisiye ve emsali ile şamandıra, sal gibi sabit ve sabih vesait bulundurmak ve bunlarla seyrüsefer ve nakliyat icra etmek suretleriyle ticaret hakkı Türkiye tebaasına munhasırdır.
Madde 3 – Kara suları dahilinde balık, istridye, midye, sünger, inci, mercan, sedef ve saire saydı, kum ve çakıl ve saire ihracı ve gerek sathı bahirde ve gerek ka'rı bahirde mevcut kazazede sefain ve merakiple enkazı metrukenin ihraç ve tahlisi dalgıçlık, arayıcılık, kılavuzluk, deniz bakkallığı, bilcümle Türk vesait ve merakibi bahriyesi derununda kaptanlık, çarkçılık, katiplik, tayfalık ve amelelik ve saire icrası ve iskele, rıhtım hammallığı ve bilümum deniz esnaflığı icrası Türkiye tebaasına munhasırdır.
Madde 4 – Hükümet, muvakkaten ve hiç bir hak temin etmemek şartiyle ecnebi tahlisiye gemilerinin icrayı sanat etmelerine ve Türk tahlisiye gemilerinde ecnebi mütehassıs ve kaptan ve tayfa istihdamına müsaade edebilir.
Madde 5 – Bu Kanunun 1 inci maddesi hükmüne aykırı olarak Türkiye limanları arasında kabotaj yapan gemilerin kaptanlarına ve yabancılara ait deniz taşıtlarının sahiplerine bin Türk Lirasından yirmibeşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. Donatanı yabancı olan gemilerle yabancılara ait sair deniz taşıtları, idarî para cezası tahsil edilinceye kadar elverişli bir limanda masrafları kendisine ait olmak üzere tutulur. Bu Kanunun 2 ve 3 üncü maddelerinde belirtilen yalnızca Türk vatandaşlarına tanınan hakları kullanan yabancılara beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir ve gemi ve sair deniz taşıtları seferden alıkonulur.
Birinci fıkrada yazılı olan idarî para cezalarına o yerin mülkî amiri, diğer idarî tedbirlere liman başkanı tarafından karar verilir.
Madde 6 – İşbu kanun ahkamı 1 temmuz 1926 tarihinden muteberdir.
Madde 7 – İşbu kanunun icrasına Ticaret ve Adliye Vekilleri memurdur.
Türk Bayrağını çekme hakkı ve mükellefiyeti:
I - Şartları:
Madde 823 – ( Değişik: 20/4/2004 – 5136/2 md.)
Her Türk gemisi Türk Bayrağı çeker.
Yalnız Türk vatandaşlarının malı olan gemi Türk gemisidir.
Birlikte mülkiyet esaslarına göre birden fazla kişilere ait olan gemiler, pay çokluğunun Türk vatandaşlarına ait olması şartıyla Türk gemisi sayılırlar.
Türk kanunları uyarınca kurulup da;
1. Tüzel kişiliği haiz olan teşekkül, müessese, dernek ve vakıfların malı olan gemiler idare organını teşkil eden kişilerin çoğunluğu Türk vatandaşı olmak,
2. Türk ticaret şirketlerinin malı olan gemiler, şirketi idare ve temsil etmeye yetkili ortakların çoğunluğu Türk vatandaşı olmak ve şirket sözleşmesine göre oy çoğunluğu Türk ortaklarda bulunmak, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde ayrıca payların çokluğunun nama yazılı ve bir başkasına devri şirket yönetim kurulunun iznine bağlı bulunmak,
Şartıyla Türk gemisi sayılırlar.
Türk ticaret siciline tescil edilen donatma iştiraklerinin malı olan gemiler; paylarının yarısından fazlası Türklere ait ve iştiraki idare ve temsil etmeye yetkili müşterek donatanların çoğunluğu Türk vatandaşı olmak kaydıyla Türk gemisi sayılırlar.
