Acenteler Sıkıntılı
Gemiye ve gemi kaptanına armatör namına hizmet veren acenteler, resmi kurumlara yatırılması gereken liman ve fener harçları, vergiler; yakıt, kumanya ve buna benzer ihtiyaçları temin etme yönünde gemilere hizmet sağlıyor. DTO bünyesindeki 3 acentelik meslek komitesinden 7152 No'lu "Düzenli Sefer Yapan Gemi Acenteleri Meslek Komitesi", Komite Başkanı Ruhi Duman, Başkan Vekili Kenan Türkantos ve üyeler Recep Düzgit, Hüseyin Cahit Çobanoğlu, Yavuz Tarku, Mustafa Kemal Gülay ile İbrahim Koral'dan oluşuyor. Komite çalışmaları doğrultusunda, acentelik konusunda yaşanan çeşitli sıkıntı ve gelişmeleri; Komite Başkan Vekili Kenan Türkantos'tan dinledik.
"Aynı faaliyet alanından birden fazla makam sorumlu."
Türkantos, komite olarak önceliklerine değinmeden, sektörle ilgili şu genel değerlendirmeyi yapıyor:
 |
| Türkantos, 4 senedir 103 yıllık geçmişe sahip Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği'nin Yönetim Kurulu (Başkan Vekili) ve DTO'nun 7152 No'lu Meslek Komitesi'nde görev yapıyor... Aynı zamanda DTO Meclis Üyesi. |
"Denizcilik sektörü tüm dünyada büyük bir yükselme trendi yakaladı. Son 60 yılda en çok 1718 ay yükselme görülmüşken, krizlerden sonra gelen ve 2 yılı aşan bu son yükselme sürecinde denizciliğimiz rahatladı. Fakat tüm bu olumlu gelişmelerin yanında, hala bazı konularda Ankara'yı ikna etmek gerekiyor. Problemlerin çoğu, işinin ehli insanların görev yaptığı yeni idare sayesinde aşıldı belki ama bürokrasiden ya da devlet kurumlarının birkaçının aynı işle iştigal etmelerinden kaynaklanan sorunlar hala söz konusu. Örneğin bugün bir Boğaz düzeniyle ilgilenen VTS başka, TDİ başka İdare'ye bağlı. İki başlılıktan dolayı ne yaparsanız yapın problem yaşanıyor. Bu teşkilat, aynı kadroyla bütün olarak özel sektörün etinde olsa bunların hiçbiri olmazdı."
GÜMRÜK MESAİSİ
"Konteyner taşımacılığı yapan acentelerin bugün güncel, gümrükte yaşanan bir sürü problem ve sıkıntıları var. Bunlardan bir tanesi; "gümrük mesaisi" diyen Kenan Türkantos bu konudaki sözlerini şöyle sürdürüyor: "Ülkemizdeki enflasyon oranı %ıo, oysa gümrük fazla mesaisine %8o4oo arası zam yapıyorlar. Gümrük mesai ücreti ödenen memurun maaşı %8o mi ar4ıyor? Hayır... O halde bunu nasıl açıklayacaksınız? Ayrıca böyle ciddi bir konuda, 15 gün içerisinde 3 defa tarife değişir mi? Kaldı ki son tarife de kabul edilebilir durumda değil."
AB'de "gümrük mesaisi" diye bir uygulama olmadığını söyleyen Türkantos, ton başına değil de konteyner başına 810 dolar civarında bir rakam konularak, böylece acentelere de yük olmadan, önemli miktarda gelir elde edilebileceği yönünde bir öneri getiriyor.
Acenteler kendileriyle alakası olmayan konulardan sorumlu tutuluyor
İzmir Limanı'nda sorun haline gelen "sıkışıklık zammı"na da değinerek bunun acentelerle alakası olmadığını belirten Türkantos; "Armatörler 'beklemekten dolayı zarar ediyoruz' dedi.
Türkantos; "Acenteye talimatı uygulamak kaldı . Ancak ne yazık ki bu konuda acenteler suçlandı." diyor.
Türkantos'un belirttiğine göre acentelerle alakası olmadığı halde bir çoğunun Ağır Ceza Mahkemeleri'ne kadar şevkine yol açan bir konu Türkiye'nin transit rejimiyle ilgili...
"Bir de transit konteynerler konusunda sıkıntımız var. Önceleri, transit işlemleri daha kolay olduğu için Yunanistan'da yapılırdı. 34 sene, bunu İstanbul'a alalım diye savaş verdi. Haydarpaşa'da değilse de Ambarlı'da bu imkan fiyat olarak sağlandı fakat pişmanız. Çünkü transit konteynerlerde gümrük, kontrol etmek amacıyla 100 konteynerden 90'ını açmaya başladı. Bu bir masraf demektir. Bu masrafı alıcı ve satıcı ödemiyor, acenteler de ödemiyor. Dolayısıyla bir karmaşa yaşanıyor. Acentelerin üzerine gelen bu tarz sıkıntılar, aslında transit rejimimizden kaynaklanıyor çünkü İstanbul limanları gümrüklü saha. Böylece konteynerleri açmsn başlıyorlar. Oysa ihbar alıp her konteyneri açmaya kalkarsanız, armatörler buraya uğramamaya başlar ki transit gemi sayısında azalma başladı bile." diyen Kenan Türkantos: yapılan kontroller sonucu, konteynerden beyan dışı farklı şeyler çıkmasından acentelerin sorumlu tutulmasından yakınıyor.
Çünkü belirttiğine göre; armatör konteynertaşımalarında, yük sahibi müşterisine yalnızca kap veriyor. Kabın içine yüklerin yüklenmesi, yükün emniyete alınması, sayılması, miktarı, kalitesi ve evsafı, sadece yükleyiciyi ve ihracat yapılan ülkenin gümrük idarelerini ilgilendiriyor. Armatör, müşterilerinin beyanına göre yükleri taşıyor.
Konteyner, gümrük tarafından mühürlendiği için armatör veya acentesinin yüke bakması, kontrol etmesi ve sorumlu olması mümkün değil.
"Bu konudan dolayı Ağır Ceza A/lahkemesi'ne gitmemiş acente neredeyse yok. Biz bu işlere ömrümüzü harcamışız, bir konteyner için suç işlemek söz konusu olabilir mi?" diye soruyor Türkantos.
"2 gemi geçirene 1 gemi bedava!"
Boğazlar konusunda acentelerin büyük bir kısmının kanunlara ve tarifelere aykırı işlem yaptığını ve haksız rekabete neden olacak şekilde fiyat kırdığını söyleyen Türkantos; bu konuda çok sayıda şikayet olduğunu da sözlerine ekleyerek şöyle devam ediyor: "Bize gelen şikayetleri inceleyip Yönetim Kurulu'na aktardık. Konu Yönetim Kurulu'nda "Disiplin Kurulu"na sevk edildi. Bu tip uygulamalarla acentelik mesleğini ayaklar altına düşürmeye başladılar. 100 dolarlık işi ıo dolara yapıyorlar. Bu konuda, tüm acenteleri sağduyulu olmaya davet ediyorum. İş, '2 gemi geçirene 1 gemi bedavaya' döndü. Bu camiaya yapılacak en büyük kötülük budur."
"İndirim konusunu hiç konuşmayan büyük firmalar bile indirim yapar hale geldi. Sonunda ülke de hepimiz de kaybedeceğiz. Acentelik Yönetmeliğiyle ilgili çalışmalar yapılmaya başlandı, ancak bunun daha da somutlaşması lazım."
SİSTEMİ AKSATIYORLAR
Ülke çapında büyük bir Sekabet krize dönüşen gemilerden atık alınması sorununa da değinen Türkantos: "istanbul Boğazı'na, Marmara Denizi'ne 50 binin üzerinde gemi geliyor. Son 2 aydır gemilerden 'sıvı ve katı atık' alınamıyor çünkü yasaklandı. Oysa bu, memlekete girdi sağlayan bir kalem. 2 aydır acenteler kan ağlıyor, ilgili merci yok. Çevre Bakanlığı; 'bunu belediyelere verdik' dedi. Ancak belediyelerin böyle bir teşkilatı yok ki. Bunun altyapısını, mevcut tesisleri hazırlamadan nasıl kaldırırlar? Gemiler, bu atıklarını denize boşaltmaya itiliyor. Sonuçta biz yabancı armatörlere rezil oluyoruz ve bunların sıkıntısını yine biz çekiyoruz." diyor.
(DTO Deniz Ticareti Dergisi'nden Alıntıdır)
