Denizlerdeki atıklar, zamanla dalgalar, su ve güneşin etkisiyle küçük parçalara ayrılıyor. Sonra daha da küçük parçalara… Balıkların yediği bu küçük atık parçaları en sonunda insan vücuduna ulaşıyor. Sorunun çözümü ise atıklardan arındırılmış temiz denizler yaratmaktan geçiyor.
Dünya kıyılarını atıklardan temizlemek amacıyla Avrupa’da başlatılan Waste Free Oceans hareketi, sorununun çözümünü balıkçılarda buldu. Balıkçıların özel ağlarla denizlerdeki atıkları temizlediği projenin Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Başkanlığını yürüten Yavuz Eroğlu, deniz kirliliğinin çevre ve insan sağlığını tehdit ettiğine dikkat çekerek, WFO olarak küresel çapta bir hareket başlattıklarını, sadece tek bir ülkenin kıyılarını temizlemesinin çözüm için yeterli olmadığını söyledi.
Denizlerdeki atıkların akıntılarla birlikte bir ülkeden diğerine gittiğini belirten WFO Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Başkanı Yavuz Eroğlu, “Tek başına bir ülkenin kendi kıyısını temizlemesi ve temiz tutması yeterli değil. Türkiye denizlerindeki atıkların yüzde 53’ü dış kaynaklı. Özellikle tüm Akdeniz Havzasını, Nil Nehrini, Kongo Nehrini, Fırat ve Dicle nehirlerini bu anlamda çok önemli çalışma alanları olarak görüyoruz. Deniz kıyısındaki katı atık gömme tesisleri ile mücadelemiz de sürecek. Lübnan Sayda Limanı’ndaki atık sorunu içler acısı. Deniz kenarında dev bir çöp dağı oluşmuş durumda. Şehrin tüm çöpü burada depolanıyor ve dalgalarla birlikte denize ulaşan çöpler Türkiye’nin Akdeniz kıyılarını kirletiyor” diye konuştu.
Eroğlu, Waste Free Oceans olarak atıkların temizlenmesi için bölge ülkelerdeki organizasyonlarını geliştirdiklerini, sorunun çözümü için Lübnan’daki ilgili kurum ve örgütlerle temasa geçtiklerini belirtti. Lübnan’ın yanı sıra Kongo Nehri’nde de temizlik hareketinin başlatılması için çalışmalarının devam ettiğini söyleyen Yavuz Eroğlu, WFO Amerika kapsamında son olarak Dominik Cumhuriyeti’nde kıyıların temizlendiğini ifade etti.
Waste Free Oceans’ın Türkiye’deki çalışmaları ise ilk olarak Büyükada’da başlatıldı. Avrupa Plastik Üreticileri Birliği’ne (EuPC) üye Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) tarafından “Mutlu Balıklar“ adı altında hayata geçirilen projeye, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) da destek veriyor.
WFO Türkiye, Ortadoğu ve Afrika Başkanı Yavuz Eroğlu, ülkemiz denizlerindeki atıkların daha çok kıyı atıkları, okyanus atıkları – iç su atıkları, plastik şişeler, kağıt, cam, bez, teneke, sünger, molozlar, medikal atıklar ve en çok da izmarit gibi sigarayla ilişkili atıklardan oluştuğunun bilgisini verdi. Eroğlu, ‘kritik bölgeler’ olarak nitelediği; İskenderun Körfezi, Antalya Körfezi ve Muğla bölgesindeki deniz kirliliğini de yakın takibe aldıklarını, çalışmalarının ilerleyen dönemde bu bölgelerde yoğunlaşacağını söyledi.
Waste Free Oceans’ın çalışma sistemi hakkında da bilgi veren Yavuz Eroğlu, Fransa’da geliştirilen özel atık toplama ağlarının kullanıldığını, bu ağların atıkları toplarken balıklara ve eko sisteme zarar vermediğini, ayrıca tüm ülkelerde yerel balıkçılara ağların kullanımı konusunda eğitim verildiğini dile getirdi. Balıkçıların atıkların biriktiği, kirlilik noktalarını oluşturulan özel bir iletişim sistemi ile paylaştıkları proje kapsamında kaptanlara da eğitim veriliyor ve atık seyir defteri tutmaları sağlanıyor. Çalışmalar sonunda toplanan atıklar sınıflandırılarak kaydediliyor ve sonrasında atıkların durumuna göre geri dönüşüm sistemine ya da yakma sistemi ile enerji elde etmek için enerji dönüşüm sistemine gönderiliyor.
Waste Free Oceans projesindeki çalışmalar; plastik endüstrisi, balıkçılar, üniversiteler, yerel yönetimler ve hükümetlerle ortaklaşa yürütülüyor. Projenin finansmanı ise yerel yönetimler, hükümetler ve özel sektör tarafından karşılanıyor. Balıkçılara, topladıkları atık miktarına veya denize açıldıkları gün sayısına göre ödeme yapılıyor. Yavuz Eroğlu, Waste Free Oceans projesinin denizleri temizlerken, ekolojik sistem için büyük risk oluşturan aşırı avlanmanın da önüne geçtiğini vurgulayarak, dünyada 80 milyar dolarlık bir sektör haline gelen balıkçılığın yüzde 30’unun devlet destekleri ile yürüdüğünü, projenin balıkçılara topluma faydalı bir iş karşılığı ödeme yapılması esasına dayandığını belirtti.
