10 yılda 2 bin nehir tip gemi inşa edilecek
Rusya ve Ukrayna iç suyollarında çalışan nehir tip gemilerin yaş ortalamaları 30'un üzerinde. On yıl içinde ihtiyaca cevap veremeyecek duruma gelecekler.
Rusya, Ukrayna başta olmak üzere Karadeniz ve iç suyolları, kanallar ve nehirler üzerinde sefer yapan binlerce açık deniz nehir tip genel yük veya tanker tipi gemilerden önemli kısmının artık yaşlandığı ifade edildi. Bu gemilerin seferden alınmasının kaçınılmaz olduğu, 2020 yılına kadar 2.000 civarında nehir tipi geminin inşaatının kaçılmaz hale geleceği ifade ediliyor.
Nehir-deniz tip gemilerden Amur, bir Slovak dizaynı olarak tanınıyor. 1984-1992 yıllarında 45 adet inşa edilen Amur tip gemilerden en az on adedi Volgo-Balt olarak numaralanıyor.
Yakın limanlara çalışıyor
Çoğunlukla Rusya, Ukrayna denizcilik firmalarında yer alan bu tip gemilerden Türkmenistan filosunda da yer alanlar bulunduğu ve genel olarak bu tip gemilerin Polonya, Almanya, Hollanda, İngiltere, Baltık gibi ülke denizlerinde, yakın limanlar arası taşımalar yaptıkları biliniyor.
Volgo-Balt tip gemiler Azov, Karadeniz, Hazar Denizi, İran, Türkiye ve Bulgaristan limanlarına yapılan yük taşımalarından pay alıyorlar. 737/205 ve 737 A Projeleri olarak belirtilen gemilerin bir kısmı kanallar-nehirler üzerinde, genellikle turistik seferlerde kullanılıyor. Bu gemiler Sovyetler Birliği döneminde inşa edilmiş serinin son gemilerini meydana getiriyor.
Volga, Kama, Belaya, Don, Oka, Moskova Nehri, Lena, Ob, Dnieper, Moskova-Oka-Gorkiy (Nizhniy Novgorod), Moskova-Ufa, Moskova-Perm ve diğer Volga, Novosibirsk-Surgut, Kiev-Kherson hatlarında çalışan bu gemilerden sitmli 80'i halen hizmet dışı kalmış durumda. 1995'te biri yanan, 1999'da biri batan bu sınıf gemilerden günümüzde halen seferlerine devam eden az sayıda gemi bulunuyor.
559B, 776, R-97, R-97I ve R-97T Projesi olarak bilinen Okskiy sınıfı az su çeken çift cidarlı ve çift karinalı yük gemileri genellikle dökme yük taşımak üzere dizayn edilmiş durumda. 1960'lardan itibaren Ukrayna ve 1963'ten itibaren Rusya'da iki tersanede inşa edilen bu tip nehir gemilerinden bir kısmı modifiye edilmiş ve büyük onarım görerek yenilenmişti. Ancak gemilerin yaş ortalaması halen 35'in üzerinde bulunuyor.
Rusya ve Ukrayna nehir gemileri filosunda yer alan 276, 2760, 27-410, 765, 765A, 765, 585, 821, 898, 898A, 898B, 926, 932, 912A, 912B, 912V, 912I/P, 912M, 81360, 81365 Projeler olarak tanınmakta olan nehir gemileri, genellikle kuru yük taşımak üzere dizayn edilmiş projeleri meydana getiriyorlar.
276-2760 Projeleri ise 700 tonluk Doğu Alman projeleri. Bu gemiler dört ambar kapağına sahip. Halen 120 kadar bu tip gemi nehirlerde sefer yapıyor. 1949 yılında ilk kez inşaatına başlanan bu tip gemiler, zamanla modifiye edilmelerine karşın halen seferde olanların yaş ortalamalarının 40'ı geçtiği biliniyor.
600 tonluk 765, 765A, 765, 585 Projesi nehir tipi gemiler Sovyet dizaynı. 1955-1964 yılları arasında iki modifikasyonla inşa edilen bu tip nehir gemileri, bu filonun en yaşlı grubunu meydana getiriyor. 1956'dan bu yana inşaatları sürdürülen 821 Proje denilen 150-200 tonluk Sovyet inşa gemiler tankerlerden veya yüzen alışveriş gemilerinden ya da atık yakıt yükleme tankerlerinden oluşuyor.
1956'dan bu yana inşa edilen 898, 898A, 898B, 926 Proje serisi gemiler 300 tonluk ve Sovyetler zamanından kalan gemiler olmakta. Bu gemilerden 31 adedi 1960'lı yıllarda Baltija Tersanesi'nde inşa edilmişti. 680 tonluk Doğu alman dizaynı 27-410 Proje numaralı gemiler 1962 yılında sefere girmeye başlamışlardı ve doğrudan Sovyetler Birliği kanalları ile nehirlerinde çalışacak şekilde dizayn edilmişlerdi.
Türkiye'de de kullanıldılar
Sormovskiy veya Leninskiy Komsomol olarak tanınan dört ambarlı gemiler 1557, 488/A, 488/AM, 488/AM2, 488/AM3, 488/AM4 ve 614 Proje serisi nehir gemilerinin değişik bir uygulaması olarak sayılıyorlar. Bu gemiler genel yük veya dökme kuru yük taşımak üzere kullanılmaktadırlar.
1967-1986 yıllarında inşa edilen 1557 Serisi nehir tipi 122 gemiden 87'si Krasnoe Sormovo Tersanesi'nde ve 35'i Rybinsk Tersanesi'nde inşa edilmişlerdi. 1981-1983 yıllarında 614 serisi gemiden 9 tanesi Bulgaristan'da inşa edildi; 25 tanesi ise 1978-1990 yıllarında Portekiz'de, takas anlaşmaları dahil olmak üzere inşa edildiler. Bu gemilerin büyük çoğunluğu Rusya, Ukrayna kanallarında, nehirlerde ve iç denizlerle Hazar Denizi, Karadeniz, Türkiye limanları arasında seferlerde kullanıldılar.
Yakutsk veya Lena ya da Omskiy serisi büyük kuru dökme yük nehir tipi gemilerin bir kısmı 1972-1995 yılları arasında inşa edilmiş bulunmakta. 1990 yılında önemli kısmının sadece nehir tipi çalışmalara göre modifiye edildikleri bilinmekte. Bu gemiler kereste, genel yük ve kuru dökme yük taşımalarında kullanılıyorlar.
STK Grubu olarak adlandırılan Bakhtemir 326 Projesi gemiler 1600 dwt'lik Doğu Alman dizaynı. Bu seride 037 Projesi olarak tanımlanan Refrizherator, 342 Projesi olarak tanımlanan Rosslau tipleri yer alıyor. Bu gemiler soğuk hava donanımlı olarak dizayn edildiklerinden sebze, balık, et ürünleri taşımalarında kullanılmaktalar. Ancak haberde yer alan nehir-deniz tipi gemilerin bir kısmı yakın senelerde kolay bayrak ülkesi siciline geçmiş olarak seferlerine devam ediyorlar.
Türk tersanelerinin şansı olabilir mi
Geçen yıllarda Rusya ve Ukrayna gibi Azerbaycan denizcilik şirketleriyle ortaklaşa çalışmalar yapan bazı Türk armatörlük şirketlerinin gözlemleri, Rusya'da mevcut nehirlerde ve kanalların kenarlarında sayıları hayli olan tersaneler, bu gemileri kolaylıkla inşa edebilecek kapasiteye sahip bulunuyorlar. Ayrıca Rusya bu tersanelere halen 2 milyar dolar destekleme kredisi tanıdığından, Türk tersanelerinin rekabet şansının hayli azaldığı belirtiliyor.
Yine de sürenin hızla azaldığı ve Rus tersanelerinin bu ihtiyaca bütünüyle cevap veremeyeceği hatırlatılarak, kanal tipi gemilerden inşa etmek üzere birkaç Türk tersanesinin harekete geçtiği ve yaklaşık 20 civarında nehir tipi geminin açığa inşa edilmesinin onaylandığı belirtiliyor.
Rusya ve Ukrayna denizcilik şirketleriyle işbirliği yapan Türki denizcilik şirketlerinden görüş belirtenler, Türk gemi inşa sanayiinin önünde on yıllık sürede bu tip gemileri inşa etmek gibi çok önemli bir pazar bulunduğunu hatırlatarak, devletlerarası görüşmelerle bu gemilerden bir kısmının Türk tersanelerine kazandırılabileceğini işaret ediyorlar.
