Türkiye; Japonya, Kore ve Çin'den sonra dünyanın en büyük 4. gemi inşa merkezi haline gelirken, Tuzla tersaneleri de büyük talep patlamasıyla karşılaştı. Son hızla gemi siparişlerinin yetiştirilmeye çalışıldığı tersaneler bölgesinde çalışan işçi sayısı 5 binden 28 bine çıktı. Ancak son birbuçuk yılda 25 kişinin hayatını kaybettiği ölümlü kazaların ardı arkası kesilmiyor. Çalışma Bakanlığı'nın, 6 aydır bölgedeki tersanelerin hepsini tepeden tırnağa denetimden geçirmesine rağmen son bir haftada üç kişi daha hayatını kaybetti. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü Kasım Özer'e göre, kazaların 4 sebebi var: "Eğitimsiz işçi, alan darlığı, taşeronluk ve iş güvenliğinin ihmali."
Tuzla'daki iş kazalarının 4 sebebi
1 Eğitimsiz işçi
2 Alan darlığı
3 Taşeronluk sistemi
4 İş güvenliği ihmali
Çalışma Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü Kasım Özer, tersaneler bölgesindeki ölümleri ve alınan tedbirleri Zaman'a değerlendirdi. 'Ölüm olmasın' diye bütün tedbirleri aldıklarını kaydeden Özer, sonuç alınabilmesi için işçi ve işverene büyük sorumluluk düştüğü görüşünde. Kazaların büyük kısmının önlenebilir olduğunu anlatan Genel Müdür Kasım Özer, bunun için işverenin 'önce emniyet' anlayışında olması gerektiğini aktarıyor. İşçinin de kendisi için öngörülen iş güvenliği tedbirlerini eksiksiz uygulamasını istiyor. Mevzuat olarak Türkiye'nin AB ülkelerinin gerisinde olmadığını belirten Özer, kimi eksikliklerin de tamamlandığını söylüyor.
Dünya Denizcilik Örgütü'nün 2015 yılından itibaren tek cidarlı gemilerin deniz trafiğinden men edileceği yolundaki kararı, Tuzla'yı dünyanın önemli gemi inşa üslerinden biri haline getirdi. Türkiye, Japonya, Kore ve Çin'den sonra dünyanın en büyük 4. gemi inşa merkezi oldu. Tuzla Tersaneler Bölgesi, gelişmenin ardından büyük talep patlaması yaşadı. 2010 yılına kadar siparişlerini alan firmalar, son hız gemi inşasına devam ediyor. Daha önce 5 bin kişinin çalıştığı bölgede şu an 28 bin kişi istihdam ediliyor. Ancak peş peşe yaşanan ölümlü kazalar, Tuzla'yı tartışmaların odağına yerleştirdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 50 müfettişi, Tuzla'da bütün işyerlerini denetledi, 6 işyerine eksikler giderilinceye kadar faaliyetini durdurma kararı verildi. İşverenin mutlaka anlayışını değiştirip üretim kadar güvenliğe de öncelik vermesini isteyen Kasım Özer, "Tuzla'da ölümler önlenebilir. Ama bunun için öncelikle iş sağlığı ve güvenliği kültürünün yerleşmesi lazım." diyor. Kazaların önüne geçebilmek için mevzuatta önemli değişiklikler yaptıklarını, istihdam paketi içinde yapılan değişiklikle kanuna ilk kez 10 bin YTL'lik ceza konduğunu vurguluyor. Eğer asıl işveren, işi almaya hak kazanmayan bir taşerona havale etmişse ceza ondan kesilecek. Şayet, taşeron üstlenmemesi gereken işi üstlenmişse bu kez ceza onun cebinden çıkacak.
Bunun dışında artık meslekî eğitimden geçmemiş kişiler ağır işlerde çalıştırılamayacak. Çalıştırılması durumunda her bir işçi için 500 YTL ceza uygulanacak. Taşeronluğun getirdiği kayıt dışılığı önlemek için de asıl işveren, taşeron şirketlerde çalışan işçilerden de sorumlu olacak. Meslek liselerinin bir kısmında iş güvenliği bilinci kazandırılması için öncelikle okul yöneticileri ile öğretmenler eğitilecek. Bunun için yapılacak protokol de imza aşamasına geldi. Genel Müdür Özer, meslek liselerine iş sağlığı ve güvenliği dersi konulmasını istiyor. Bu konuda çalışmaların sürdüğünü belirtiyor. AB'den işyerini iyileştirme projesi için alınan 8 milyon YTL'lik kaynağın önemli bir kısmının da Tuzla için harcanacağını söylüyor.
İş kazalarında inşaat ilk sırada
Türkiye'de iş kazaları yüzünden her yıl ortalama 650 kişi hayatını kaybediyor. Ölümlü iş kazalarında inşaat ilk sırada yer alıyor. İkinci sırada maden, üçüncü sırada ise metal işleri geliyor. Tuzla'da ölümlerin yoğunlaşma sebebi, işçi sayısının çok fazla artmasına karşın fizikî mekanın aynı kalmasına ve eğitimsiz işçi sayısının artmasına bağlanıyor. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü Kasım Kasım Özer'e göre son dönemde Tuzla'nın öne çıkmasında bu durum etkili oluyor. İş kazası yüzünden ölümlerin yıllardır devam ettiğini aktaran Özer, "Günde iki kişi bu yüzden hayatını kaybediyor. Ancak bu konu nedense kamuoyunun gündemine getirilmiyor, tartışmaya açılmıyor." siteminde bulunuyor. Çalışma Bakanlığı, ölümler nedeniyle Tuzla tersaneler bölgesinde çok sıkı denetim uyguluyor. Şu ana kadar 51 tersanede yapılan incelemelerde 16 bin 173 işçiye ulaşıldı. Tersanelerde 41 işyerinde toplam 588 noksanlık tespit eden bakanlık, 196 bin YTL idari para cezası uyguladı. Çalışma Bakanlığı'nın Tuzla raporuna göre bazı ölüm olayları cumhuriyet savcılıklarına bile duyurulmadan ailelerin rızasıyla kapatılıyor. Bakanlık, bu durum nedeniyle resmî ölüm rakamları ile kamuoyuna yansıyanlar arasında çelişki ortaya çıktığını düşünüyor.
'Örnek gemi dönüşüm ülkesiyiz'
Hollandalı geminin 'asbest'inden arındırılarak yeniden Türkiye'ye gelmesi tartışılmaya devam ederken, Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, Türkiye'nin, gemi geri dönüşümünde çok iyi bir yerde olduğunu söyledi. DSP Balıkesir Milletvekili Hüseyin Pazarcı'nın soru önergesini cevaplayan Yıldırım, Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) bünyesinde yapılan çalışmaların dikkatle izlendiğini belirten Yıldırım, "IMO ve Uluslararası Çalışma Örgütü başta olmak üzere birçok ülke ve sivil toplum örgütü, Aliağa'daki tesisleri ziyaret etti. Türkiye, örnek geri dönüşüm ülkesi olarak benimsendi." diye konuştu.
