HIRVATİSTAN'IN YENİ TERSANE KRALI
Özelleştirileceği açıklanan 5 tersaneye talip olan ünlü işadamı Danko Končar’ın birkaç Hırvat şirketi ile konsorsiyum kurarak teklif sunacağı açıklandı.
Hırvatistan’ın dolar milyarderi iş adamlarından Danko Končar, hükümetin özelleştirme kararı aldığı 5 tersane için toplu bir teklif sunmaya hazırlandığını açıkladı. Ülkesinde madencilik ve ulaştırma alanlarında yatırımları bulunan Končar’ın ulaştırma yatırımlarını genişletmek ve farklı alanlara yönelmek niyetinde olduğu biliniyor.
Bu sebeple devlet aidiyetinde bulunan ve hükümet tarafından özelleştirileceği açıklanan beş tersaneye talip olan ünlü işadamının birkaç Hırvat şirketi ile bir konsorsiyum kurarak teklif sunacağı açıklandı.
Hırvatistan Ulusal Televizyonu (Croatian National Television - HRT) ile bir söyleşi gerçekleştiren Danko Končar,
“Hırvatistan ekonomisi için ulaştırma ve gemi inşa alanlarını önemli görüyorum. Bu alanlara yapılacak yatırımlar hem amortisman açısından avantajlı olacak hem de yeni teknolojilerin uygulanmasına olanak sağlayarak modernizasyona uygun yatırımlar olacaktır. Gemi inşa sanayinin merkezi Uzakdoğu ülkelerine doğru kaydıktan sonra Avrupa’da Norveç, Polonya, Almanya, İtalya ve Hırvatistan gibi ülkelerin ağırlığı ciddi ölçüde azaldı. Oysa Uzakdoğu ülkeleri müşteri memnuniyeti ile fiyat avantajını birleştirerek çok önemli kazanımlar elde ettiler.
Bugün sadece gemi inşa ve yan sanayinden milli ekonomilerine 40-50 milyar dolar girdi sağlayan ülkeler mevcut. Çin, Japonya ve Güney Kore’nin dünyaya liderlik ettiği bu alanda neden Hırvatistan köklü bir yer edinemiyor diye kendime sorduğumda mantıklı bir cevap bulabildiğimi söyleyemem. Bu sebeple Hırvatistan’da gemi inşa sanayine yeniden işlerlik kazandırarak hem kazanç hem de istihdam kapısını açmayı bu ülkeye yapılabilecek önemli hizmetlerden biri olarak görüyorum.” şeklinde konuştu.
Hırvatistan Televizyonu’na verdiği mülakatta kriz ortamında tersaneleri ucuza kapatmaya çalıştığı yönündeki suçlamalara da cevap veren ünlü iş adamı, “Bu tersaneler zaten hali hazırda devlet tarafından satışa çıkarılmış işletmeler. Ben ve oluşturmayı planladığım konsorsiyum kimseye satış baskısı yapmadığı gibi herhangi bir fiyat da dikte etmemektedir. Bu işletmelerin işlerliğini kaybetmesiyle yüzlerce insan çalışma şanslarını kaybetti. Ben bu insanları işlerine geri döndürmeyi taahhüt ediyorum. Satışın ihale yoluyla gerçekleşmesi olağandır ve bu ihalede biz yalnızca taraflardan biri olacağız.” cümleleriyle görüşlerini açıkladı.
Hatırlanacağı gibi AB ülkelerindeki maliyetlerin artmasıyla Avrupalı tersaneciler yakın bölgelerdeki Romanya, Hırvatistan, Bulgaristan ve Ukrayna gibi ülkelerde tersane yatırımına giderek bu ülkelerin gemi inşa kapasitesini arttırmaya başlamıştı. AB üyesi olarak geçmişi çok eskilere dayanmayan Hırvatistan, AB’ye giriş sürecinde çelik ve gemi inşa sanayisini ilgilendiren yeni bir programı hızlıca kabul etmişti. AB’nin Hırvatistan’ın gemi inşa ve çelik politikasında değişiklik yapması için baskı yapmış olsa da Hırvatistan hükümeti, AB kanunlarına aykırı olmasına rağmen 2006 yılında tersanelere 500 milyon dolarlık teknolojinin kullanılarak verimliliğin artırılması için destekte bulundu.
Hırvatistan Gemi İnşa Sanayisi Birliği’nin verilerine göre; Hırvatistan’daki tersanelerin sipariş listesinde toplam 1,5 milyar dolar değerinde 40’ın üzerinde gemi kontratı bulunuyor. Gemi inşa ve bakım tersaneleri, Adriyatik sahilinin 5 bölgesinde bulunan 7 tersanede toplanmış durumda. AB’nin Polonya’ya karşı takındığı tutum sonrası devlet yardımlarını kesen Hırvatistan çareyi özelleştirme hamlesinde bulmuştu.
Hırvatistan’ın en büyük tersanelerinden 3. MAJ’ın Başkanı ve CEO’su Gvozden Rukavina ise yaptığı açıklamada;
“Hırvatistan gemi inşa sektörü özellikle 60’lı yıllardan itibaren dünya piyasalarında tanınmaya başladı. 80’li yılların ikinci yarısı Hırvatistan gemi inşa sektörünün Japonya ve Güney Kore’nin ardından dünyada üçüncü sırayı almasına tanıklık etti. Taşıdıkları Akdeniz kanı Hırvatların son derece güçlü bir gemi inşa geleneği geliştirmelerini sağladı. 90’lı yılların ortaları yeni doğmuş olan devletin bağımsızlık arayışına sahne oldu. Uluslararası arenada tanınabilmek için gemi inşa sektöründe etkin olmak gerekiyordu.
Uzak Doğu’daki gemi inşa sanayi dünya gemi inşa sektöründe önemli bir rol oynuyor. Ancak aynı zamanda global ekonominin yükselmesi ve son derece dinamik gelişim gemilere olan talebi büyük oranda arttırıyor. Hırvatistan’ın dünya gemi inşa sanayindeki payı nispeten küçük. Bununla birlikte bu alandaki geleneğimiz ve sahip olduğumuz “know-how” ile armatörlerin gemiler ile ilgili özel taleplerini yerine getirebiliyoruz. Bu piyasada rekabet edebileceğimize inanıyorum.
Hırvatistan’daki tersanelerin tümünün sahibi devletti ve bu nedenle de birbirlerine rakip görülemezlerdi. Şimdi bu durum değişecek. Eskiden tüm tersaneler her gün işbirliği içinde olup dünya piyasasına “Jadranbrod-Hrvatska brodogradnja” firması çatısı altında birlikte çıkmaktaydılar. Çin tersaneleri basit gemiler inşa ediyor ve daha karmaşık gemi inşa etmek amacıyla gerekli kalite ve verimliliğe ulaşmaları için biraz daha zamana ihtiyaçları var. Bence Çin’in dünyanın önde gelen tersaneleriyle rekabet edebilecek düzeye gelmesi zaman alabilir.
“3. MAJ” tersanesi daha karmaşık gemiler inşa etmeyi planlamaktadır. Araba gemileri inşa etmek için tasarım çalışmalarına çoktan başladık. Ayrıca konteyner, soğutmalı kargo ve otomobil taşımaya yönelik çok amaçlı gemi inşa etmek için de hazırlıklarımızı tamamladık. Ancak son birkaç yıldır uzmanlaştığımız kimyasal tanker inşa faaliyetlerimizi sona erdirmek gibi bir niyetimiz yok.” şeklinde konuşuyor.
İhracatı Geliştirme Etüt merkezi (İGEME) 2007 yılında hazırlanan bir rapora göre, gemi üretiminde dünyada beşinci sırada olan Hırvatistan uluslar arası pazarın yüzde 2,5’ine sahip. Ülkede toplam 13500 tekne kapasiteli 37 marina bulunmakta. Pula (Uljanik), Split (Brodosplit), Trogir (Brodotrogir), Rijeka’da iki adet (Kraljevica ve 3.Maj) olmak üzere beş adet büyük kapasiteli tersane Hırvatistan’ın gemi inşa yükünü çekiyor.
Bu tersaneler her türlü deniz ulaşım aracı, sondaj platformu, tanker ve savaş gemisi inşa edebilme kabiliyetine sahip. Hırvatistan tersaneleri ülke ekonomisinde önemli bir yere sahip. Kriz öncesi bu tersanelerde 15 bin dolayında çalışan istihdam edilmekteydi. Yine kriz öncesi Hırvatistan gemi inşa sanayinin toplam ihracat içindeki payı %10-12 dolayında seyretmekteydi.
Perşembe Rotası-Cem Top
