Gemi teslimatı yön değiştirdi
Ocak 2007 itibariyle tersanelerde inşası devam eden 120 geminin 85'i yerli armatöre ait. Bugün itibariyle bu sayının 130'u geçtiği belirtiliyor. Kesin rakamlar henüz açıklanmasa da, sektörün gemi inşa ve bakım onarımdan 2.5 milyar dolar kazandığı tahmin ediliyor.
Yıllardır denizcilik sektörünün üvey evladı olarak görülen gemi inşa ve yan sanayi, son yıllarda yarattığı katma değer ve ihracat geliriyle denizcilik sektörünün yüz akı haline geldi. Son üç yıldır inşa ettiği gemilerin yüzde 80'ini yabancı armatörler için yapan tersaneler, artık yerli armatöre ve kendilerine gemi inşa etmeye başladı. Daha önceleri yerli ve yabana armatörlerin butik atölye olarak kiraladıklar veya aracı şirketlerle çalışan tersaneler, bugün kazandığı tecrübeyle açığa ve standarda yakın gemiler üretmeye başladı. Çoğu yerli tersane artık armatörün istediği gemiyi yapmak yerine, yaptığı gemiyi satmayı planlıyor. Dikkat çeken en önemli nokta ise tersanelerin bu gelişimi devletin hiçbir teşviki olmadan başarabilmesi.
2007 yılının başı itibariyle 34 tersaneden elde edilen veriler doğrultusunda yaklaşık 1 milyon dwt'lik 120'nin üstünde gemi inşası devam ediyor. Bu gemilerin 90 tanesi ise yedi armatöre ait. 2007 yılında inşası devam eden gemi ve yatlar arasında kimyasal tanker 63 gemi ile yine lider konumda ve bu kez yerli armatör ağırlıklı durumda, %9'lik paylara sahip konteyner ve kuru yük gemi inşasında ise bir önceki yıla göre artış olduğu görülüyor. DTO Başkanı Merin Kalkavan, 12 Nisan'daki Gemi Finansı seminerinde yaptığı konuşmada Türkiye genelindeki gemi sipariş defterinde 528'in üstünde gemi kontratı bulunduğunu söylerken, şubattaki bu rakamın sadece 420 olduğuna da dikkat çekiyor.
Tersaneler artık kendine üretiyor
Tersanelerin son dört yıldır tam kapasiteyle çalışması ve altı ayda bir denize gemi indirmesi, tersanelerin ciddi karlar elde ittiği gibi algılandı. Geçen seneye kadar tersaneler, suya indirdikleri gemilerde düşünüldüğü gibi yüksek karlar elde edemedi. Bunun en önemli nedeni, sözleşmelerin döviz üzerinden yapılması ve zaman içinde YTL'nin değer kazanması. Diğer bir neden ise sözleşmelere yükselen maliyetleri ekleyememeleri. Uzakdoğu tersaneleri de anahtar teslim gemi yaptığı için bu konuda daha ciddi zararlarla karşı karşıya kaldı. Önceden yapılan kontratlara sac ve makine maliyetlerindeki artışı yansıtamadıkları için ucuza gemi yapmak zorunda kaldılar. Geçen yıl Uzakdoğu tersaneleri, bu seneden itibaren geçmiş zararları kapatacaklarını açıklamışlardı ve bugünkü gemi fiyatlarına baktığımızda üç sene sonrasına gün verdikleri halde iki katına çıkmış bulunuyor.
Dolara rağmen girdi artıyor
Gemi İnşa Sanayicileri Birliği (GİSBİR) üyelerinin iş hacimlerini gösteren raporlar, 2006 yılının önceki yıllara oranla daha verimli kapattığını gösteriyor.
2004 yılmda toplamda 160 bin dwt'lik 69 gemi teslim edilirken, 2005'de 331 bin dwt'lik 79 gemi teslim edilmiş. 2006 sonu itibariyle ise bu rakam 556 bin dwt tonajında 100 gemiye çıktı. Bu rakamlar sadece GİSBİR üyesi 28 tersaneye ait veriler. Oysa Türkiye genelinde 62 tersane aktif olarak çalışıyor ve gemi üretiyor. Gisbir üyesi olmayan ve yeni açılan tersanelerin inşa ettiği gemilerle birlikte bu rakamın 600 bin dwt'e ulaştığı tahmin ediliyor. 2,5 milyar dolarlık sektör girdisinin ise 1,5 milyar dolan, gemi ve yat inşasından, kalan 1 milyar dolarlık kısım da bakım ve onarımdan geldi. Tüm bu olumlu gelişmelerin yanında üç yıldır tam kapasite çalıştığı halde yüksek kar marjı elde edemeyen tersaneler, bu yıl döviz dengelerine göre sözleşme yaparak kar marjlarını yükseltti. 2006 yılında gemi inşa sanayi ihracatta tonaj olarak bir önceki yıla oranla yüzde 90, değer olarak ise yüzde 20 büyüdü, tonaja göre değer artışındaki düşüklüğün nedeni ise doların düşük seyretmesi.
Gemi tonajları büyüdü
Yerli tersaneler yarattığı özsermaye ve kredi kolaylığıyla kazandığı tecrübeyi kullanarak kendilerine gemi yapmaya başladı. Tersaneler açığa yaptıkları bu gemileri kızakta veya bitince satmakta zorlanmayacaklarını belirtiyor. 4-5 bin dwt'lik gemiler inşa eden sektör bu tonajı geçen yıl 25 bin dwt'e çıkarmışa. Bu yıl ise daha büyük tonajlı gemiler kızağa konmaya başlandı. Çiçek Tersanesi, 58 bin dvvt'lik gemiyi kızağa koymaya hazırlanırken, Sedef Tersanesi de 180 bin dvvt'lik capesize'ın yapımına başladı. Gemi inşa sanayisini yakından ilgilendiren ve her platformda bir eksiklik olduğu dile getirilen gemi makine üretimleri de artık ülkemizde üretilmeye başlanacak. Hay Gemi İnşa Sa-nayisi'nin MAN Diesel firmasıyla yapüğı anlaşma, 2008 sonunda iki zamanlı motorların Türkiye'de üretilmesini sağlayacak.
Kaynak: Murat Erdoğan/Dünya Gazetesi Perşembe Rotası
