Türk Haritacılığı ve Deniz Araştırmacılığı Konuşuldu
SHOD'un 100. Kuruluş Yıldönümü etkinlikleri kapsamında Harbiye Müzesinde gerçekleştirilen etkinlikte açılış konuşmasını Kuzey Deniz Saha Komutanı Koramiral Öğütçü yaptı.
Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi’nin 100. Yılı için düzenlenen “Türk deniz haritacılığının ve araştırmacılığının geçmişi, bugünü ve geleceği sempozyumu” ; Bugün Harbiye Askeri Müze salonunda başladı.
2 gün sürecek olan sempozyumun açılış konuşmasını Kuzey Deniz Saha Komutanı Koramiral Feyyaz Öğütçü yaptı.
Öğütçü; Deniz Kuvvetleri Komutanlığı olarak, deniz ve denizciliği tanıtmak, sevdirmek ve yaygınlaştırmak için yoğun faaliyetler yürütmekte ve Türk Denizciliğinin geleceğini yönlendirmek amacıyla, Türk Denizcilik Tarihinin en doğru şekilde anlaşılabilmesi için yapılan çalışmalara ve araştırmalara öncülük etmekte olduklarını söyleyerek; bu kapsamda, son olarak 2008 yılı ekim ayında "Hint Okyanusunda 16'ncı ve 17'inci yüzyıl denizciliği ve Osmanlı varlığı" konulu "Türk Denizcilik Gücü Tarihi" sempozyumunu icra ettiklerini belirtti.
Koramiral Feyyaz Öğütçü; iki gün süre ile Türk denizcilik tarihinin önemli unsurlarından biri olan Türk Deniz Haritacılığı ve Deniz Araştırmacılığımın tarihini incelemek, günümüzdeki mevcut durumunu belirlemek ve bu alanda gelecekte ulaşmak istedikleri hedef ve öncelikleri ortaya koymak için, "Türk deniz haritacılığının ve araştırmacılığının geçmişi, bugünü ve geleceği" konulu sempozyumu icra etmekte olduklarını vurguladı.
Koramiral Öğütçü; şöyle devam etti:
“Bilindiği üzere, denizler, insanlık için gıda ve enerji gibi yaşamsal öneme sahip doğal kaynakları barındırmaktadır. Denizcilik açısından ise ticari taşimacilik ve deniz ulaştırma sektörü, ekonomik faaliyetlerin sağlıklı yürütülmesi açısından büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda, denizci uluslar tarih boyunca emniyetli seyir yapmak için, doğru ve güvenilir deniz haritaları üretmeye yönelik olarak meşakkatli çalışmalarda bulunmuşlar ve giderek artan oranda bu çalışmaları detaylandırmaya devam etmektedirler.
Diğer taraftan, Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili, stratejik önemdeki boğazlara ve iç su yollarına sahip bir ülke olarak, denizlerden azami ölçüde yararlanmak zorunda olan bir coğrafi konumdadır. Türkiye'nin, bölgemizdeki denizcilik politikalarına yön verebilecek güce ve konuma erişebilmesi maksadıyla, denizlerdeki potansiyeli doğru olarak bilmesi, anlaması ve bundan azami yararı elde edebilmesi için planlı, programlı ve sürekli deniz araştırmaları yürütmesi ve bundan geleceğe yönelik tahminler yapması kaçınılmaz bir ihtiyaçtır. Bunun yanı sıra, farklı disiplinlerden bilimsel dalların ortak çalışma noktası olan denizlerde yapılacak araştırmalar ve bunların neticesinde ortaya çıkacak bilimsel sonuçlar, ülkelerin uluslararası ortamda denizlerdeki yetki ve ilgi alanlarına sahip çıkmalarına teknik ve hukuksal destek sağlayacak en önemli argümanlardır. Günümüzde, denizlerde hangi devlet daha fazla veriye ve bilgiye sahip ise ekonomik, politik ve askeri olarak o devlet daha fazla söz hakkına ve avantaja sahip olmaktadır.
Bu maksatla, Türk Deniz Haritacılığının ve deniz araştırmacılığının geliştirilmesi büyük önem arz etmektedir. Türkiye olarak, kağıt ve sayısal seyir haritaları üretim alanında bölgemizde ve Akdeniz’de lider ülkelerden biri olmamıza rağmen, deniz araştırmaları alanında aynı düzeyde olmadığımızı bir öz eleştiri olarak vurgulamakta yarar görüyorum. Bu eksikliğimizi, yakında uygulamaya koymayı öngördüğümüz ulusal deniz araştırma stratejisi ile hedeflerimizi ve önceliklerimizi belirleyerek ve hep birlikte koordineli olarak, iş birliği içerisinde çalışarak kısa zamanda kapatacağımıza olan inancımı da belirtmek isterim.”
Koramiral Öğütçü; sempozyumla ilgili bilgi, verirken de sempozyumun birinci gününde; önce tarihi perspektif içinde Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi Türk deniz haritacılık çalışmalarının inceleneceğini, daha sonra günümüzdeki Türk deniz haritacılığının durumu ve geleceğe yönelik beklentiler ile bu alanda dünyadaki son gelişmelerin değerlendirileceğini; sempozyumun ikinci gününde ise; Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde yapılan deniz araştırma faaliyetlerinin inceleneceğini, deniz araştırmalarının askeri, politik ve ekonomik açıdan değerlendirilmesinin yapılacağını, müteakiben günümüzdeki bilimsel deniz araştırmalarının durumu, mevcut sorunlar, geleceğe yönelik öngörüler ve ihtiyaçlar ile bu konuda dünyadaki son gelişmelerin tartışılacağını söyledi.
Koramiral Feyyaz Öğütçü; sözlerini şöyle tamamladı:
"Denizciliği; Türk’ün milli ülküsü olarak düşünmeli ve onu az zamanda başarmalıyız." diyerek genç Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin denizcilik gücünün oluşturulması yolundaki vizyonunu çizen ulu önderimiz Atatürk’ün bu sözünü, sempozyum sırasında hep göz önünde bulundurmanızı öneriyorum. Özellikle, mavi vatanımız olan çevre denizlerimizdeki yetki ve ilgi alanlarımızda gerçekleştirilecek deniz araştırmalarının geleceğine yön verecek "türk deniz araştırmaları stratejisinin belirlenmesi" çalışmalarında bu vizyonun esas alınmasını vurgulamak istiyorum. Seyir, hidrografi ve oşinografi dairesi başkanlığının kuruluşunun 100'üncü kuruluş yıldönümünde, türk deniz haritacılığının ve araştırmacılığının tarihsel gelişiminin daha iyi anlaşılması, günümüzde hangi seviyede olduğumuz ve nereye ulaşmak istediğimiz gibi sorulara ışık tutması açısından faydalı olacağına inanıyorum”
İlber Ortaylı yönetiminde "Osmanlı Döneminde Türk Deniz Haritacılığı"
Daha sonra Prof. Dr. İlber Ortaylı başkanlığında 1. Oturum'a geçildi. Osmanlı dönemi deniz haritacılığının irdelendiği bu dönemde özellikle Piri Reis'in Kitab-ı Bahriye'si irdelendi.
Piri Reis'in hiç Atlantik'e çıkmadığı halde nasıl Amerika kıtasının haritasını çıkardığı şeklindeki söylemlere Prof. İlber Ortaylı'dan sert eleştiri geldi. Ortaylı; Piri Reis haritasına kopya demenin doğru olmayacağını söyledi.
Oturumun konuşmacıları arasında özellikle Prof. Dr. Celal Şengör'ün Osmanlı döneminde bilimsel anlamda deniz haritacılığının geliştirilememiş olması, yapılan çalışmaların hep kişisel bazda kaldığı ve kurumsallaşamadığı yönündeki eleştirel yaklaşımı üzerine izleyiciler arasında bulunan Prof. Dr. Mümtaz Soysal; "Çok eleştirel yaklaşıyorsunuz, tümden kötülemek doğru değil, iyi şeyler de yapılmıştır" şeklinde uyarıda bulundu. Ancak Prof. Dr. Şengör; "Söylediklerim doğru, üniversiteler de sınıfta kalmıştır, bilimsel anlamda üretken değillerdir" diyerek eleştirilerini sürdürdü.
TDİ Yönetim Kurulu Başkanı Ali İhsan Aldoğan: Kılavuzluk bugün de seyir emniyeti açısından önemli
Soru-Cevap bölümünde kısa bir konuşma yapan TDİ Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ali İhsan Aldoğan; Piri Reis'in Venedik'in girişinde mutlaka kılavuz almak lazımdır, buradaki sığ yerleri ancak onlar bilirler dediğini anımsatarak, kılavuz kaptan almanın deniz emniyeti açısından o günden bugüne önemini koruduğunu belirtti. Prof. Aldoğan; Piri Reis'ten sonra denizcilikte ilerleyememizin nedenlerinin ayrıca irdelenmesi gerektiğini belirtti.
Sempozyum yarın da devam edecek
Sempozyumun yarın devam edecek olan 2. Bölümünde "Türk Deniz Araştırmacılığının Tarihi" irdelenecek.
SEYİR HİDROGRAFİ VE OŞİNOGRAFİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
TÜRK DENİZ HARİTACILIĞININ VE DENİZ ARAŞTIRMACILIĞININ GEÇMİŞİ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ SEMPOZYUMU
(HARBİYE ASKERİ MÜZE /İSTANBUL, 11–12 MAYIS 2009)
11 Mayıs 2009, Saat: 08:30
BİRİNCİ OTURUM – Osmanlı Dönemi Türk Deniz Haritacılığı
Oturum Başkanı: Prof. Dr. İlber ORTAYLI
- Prof.Dr. Günsel RENDA - Koç Üniversitesi İnsani Bilimler Fakültesi): “Osmanlılarda Portolon Haritacılığı”
- Cevat ÜLKEKUL - Tümg. (E):“Piri Reis’in Kitab-ı Bahriye’sindeki Haritalar ve Bunların Deniz Haritacılığına ve Seyir, Hidrografiye Katkısı”
- Yr.Doç.Dr. Fikret SARICAOĞLU - İstanbul Üni. Edebiyat Fakültesi: “Piri Reis Sonrası Dönemde Türk Deniz Haritacılığı”
- Prof.Dr. Celal ŞENGÖR - İTÜ Jeoloji Müh. Bölümü: “19’uncu Yüzyıl Karadeniz ve Marmara Denizi Haritaları ve 1878 Tarihli Harita Kataloğu”
- Dz.Kd.Yzb. Bülent GÜRSES - SHOD Başkanlığı: “20’nci Yüzyıl Başlarında Türk Deniz Haritacılığı ve İlk Hidrografi Teşkilatının Kurulması (1909)”
11 Mayıs 2009, Saat: 14:00
İKİNCİ OTURUM – Cumhuriyet Dönemi Türk Deniz Haritacılığı
Oturum Başkanı: Tümg. (E) Cevat ÜLKEKUL
- Dr. Öğr. Alb. Rasim ÜNLÜ -Dz.Müzesi K.lığı: “Cumhuriyet Başlangıcında ve Ahmet Rasim Barkınay Döneminde Deniz Haritacılık Çalışmaları”
- Dz. Bnb. Buğser TOK -SHOD Başkanlığı: “Son 50 Yılda Türk Deniz Haritacılığındaki Gelişmeler”
- Dz. Bnb. Mahmut -KARAGÖZ SHOD Başkanlığı: “Günümüzdeki Türk Deniz Haritacılığının Durumu ve Geleceğe Yönelik Değerlendirmeler”
- Dz. Yzb. Halim BİRKAN -Dz. K. K. Lığı: “Hidrografik Ölçüm Tekniklerinde Son Gelişmeler ve Kartografiye Etkisi”
- Kora. (E) Alexandr MARATOS -Uluslar arası Hidrografi Örgütü (IHO) Bşk.: “Dünyada Deniz Haritacılığındaki Son Gelişmeler” (Özel Bildiri)
12 Mayıs 2009, Saat: 09:30
ÜÇÜNCÜ OTURUM – Türk Deniz Araştırmalarının Geçmişi
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Erol İZDAR
- Cevat ÜLKEKUL - Tümg. (E):“Osmanlı Döneminde Deniz Araştırmacılığı”
- Prof.Dr. Bayram ÖZTÜRK - İst. Üni. Su Ürünleri Fakültesi:“Cumhuriyet Döneminde Bilimsel Deniz Araştırmacılığı”
- Y.Müh.Bnb.Mustafa ÖZYALVAÇ - SHOD Bşk.lığı:“Türk Boğazlarına Yönelik Deniz Araştırmaları”
- Dr. Nejat TARAKÇI - Dz.Kur.Alb. (E):“Deniz Araştırmalarının Askeri, Politik Ve Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi”
- Prof.Dr. Mümtaz SOYSAL:“Ege'deki Deniz Araştırma Faaliyetlerinin Kıta Sahanlığı Sorunundaki Rolü" (Özel Bildiri)
12 Mayıs 2009, Saat: 13:50
DÖRDÜNCÜ OTURUM – Türk Deniz Araştırmalarının Bugünü ve Geleceği
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Bayram ÖZTÜRK
- Sn. Oğuz AYDEMİR - Türkiye Sualtı Arkeoloji Vakfı Bşk.:“Ülkemizdeki Sualtı Arkeolojik Araştırmalarının Durumu ve Geleceği”
- Prof.Dr. Bülent CİHANGİR - DEÜ Dz. Blm. ve Tek. Enstitüsü:“Türkiye’de Araştırma Gemilerinin Potansiyeli ve Bilimsel Deniz Araştırmalarında Rolü”
- Prof.Dr. Temel OĞUZ - ODTÜ Dz. Bilimleri Enstitüsü:“Türkiye’de Bilimsel Deniz Araştırmalarının Günümüzdeki Durumu ve Geleceği"
- Dr.Y.Müh.Kd.Alb.Erhan GEZGİN - SHOD Bşk.lığı:“Ulusal Deniz Araştırma Stratejisi Ne Olmalıdır?”
- Doç.Dr. Şükrü BEŞİKTEPE - NATO Sualtı Arş. Mrk. Oşi. Uzmanı:“Dünyada Deniz Araştırmalarındaki Son Gelişmeler" (Özel Bildiri)
