ADI ‘DOSTLUK’, ROTASI İSE TAM YOL KÖLELİK...
Kölelik düzeninin taşıyıcılarından olan ‘Amistad’ adlı geminin 2 Temmuz 1839 tarihli seferinin ‘yolcu’ları, verdikleri özgürlük mücadelesi ile bu geminin ve yolculuğun adını tarihe geçirdi
Amistad (Dostluk) adlı geminin, tarihe geçmesi, 1839 yılında bir sevkiyat sırasında Afrika’dan getirdiği 50 kadar kölenin, Küba yakınlarında ayaklanmasıyla başladı. Daha sonra Birleşik Devletler’de Joseph Cinqué olarak tanınacak olan Sengbe Pieh liderliğinde 2 Temmuz 1839’da isyan eden yerliler, mürettebatla savaşarak gemiyi ele geçirdi.
Esirler geminin kontrolünü ele geçirme ve rotayı ‘evleri’ne çevirme taleplerinde başarılı olmuştu. Fakat geminin subayı Don Pedro Montez onları ilerledikleri güzergâh konusunda aldattı ve Kuzey Amerika sahil şeridi boyunca New York, Long Island’a doğru yelken açtı. Evlerine geldiklerine inanan esirler, New York’ta gemiden indiklerinde isyan çıkartmak ve cinayet suçlamasıyla tutuklandı ve Connecticut’ın New Haven şehrinde hapse atıldı.
Amistad ile ilgili haberler Birleşik Devletler başkanına, İspanya kraliçesine kadar gider, kraliçe o geminin ve içindeki kölelerin İspanya’ya ait olduğunu söylemekle kalmaz, kölelerin en ağır şekilde cezalandırılmasını ister.
KÖLE SAHİBİ JÜRİ ÜYELERİ
Kölelerin Connecticut’ta başlayan hukuk mücadelesi Federal Yüksek mahkemenin önüne kadar geldi. Esirlerin ‘korsanlık’ ve ‘cinayet’ ithamıyla yargılandığı dava, kamusal bir etki yaratmak için tüm halka bildirildi. Ancak devletin kendi çıkarı için aldığı bu karar, köle karşıtlarının örgütlenmesine yaradı. Gemi ve Afrikalıların yasal statüsü hakkında olan bu dava, Birleşik Devletler’deki kölelik karşıtı insanların sesini duyurmasına yol açtı.
Dava, kölelik karşıtı görüşlerin de yükselmeye başladığı bir ortamda görüldü. İtirazda, Amistad davası yüksek mahkemeye taşındı ve Afrikalıların yasadışı tutulduğu ve serbest bırakılması gerektiği yönünde karara bağlandı. Mahkeme ile ilgili önemli noktalardan biri de, kölelerin yargılandığı bu mahkemenin 9 jüri üyesinden 7’sinin köle sahibi olmasıydı.
Bir diğer noktası da, uzun süren dava boyunca esirlerin İngilizceyi öğrenmeye başlamaları oldu. Esirlerin ilk kurdukları cümle, ‘Bizi serbest bırakın’ idi.
Uzun ve zorlu bir süreçten sonra kölelerin özgürlüklerini kazandığı bu dava, Birleşik Devletler’de kölelik karşıtı Kuzey eyaletleri ile ekonomisi tarım sektöründe çalıştırdığı kölelere dayalı Güney eyaletleri arasındaki iç savaşın kıvılcımlarından biri oldu.
Yeniden yelken açtı
Ondokuzuncu yüzyılın ünlü köle gemisi Amistad’ın adını taşıyan ‘müze gemi’ 2007 yılında Atlantik’e yeniden yelken açmıştı. 1839 yılında Amerika’ya getirdiği köleler tarafından Karayiplerde ele geçirilince tarihin en meşhur gemileri arasına giren Amistad’ın kopyası, bağlı olduğu New Haven limanından Afrika’ya doğru yola çıkmıştı.
Gemi, 19. yüzyılın köle ticaretini gündeme getirmeyi hedeflediği 14 bin millik ‘yeni’ yolculuğunda, Atlas Okyanusu’nda bir zamanlar köle ticaretlerine yataklık yapmış tüm limanları tek tek ziyaret etmişti. Gemi, seyahatini, şöhretini borçlu olduğu olayın kahramanı kölelerin geldiği Batı Afrika ülkesi Sierra Leone’de sonlandırmış ve Birleşik Devletler’e geri dönmüştü.
