Bilinçsizce koyları kirletiyorlar
Tatlı sulardaki çiftliklerde başta su ürünleri mühendisi ve yetkin personel çalıştırılmadığını söyleyen İÜ. Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meriç Albay, “Dereler bilinçsizce kirletilmekte ve ekosisteme zarar verilmekte. Yönetmelikler yetersiz” dedi.
TÜRKİYE’de başta alabalık olmak üzere sazan, tilapya ve mersin balığının dere yataklarına kurulan balık çiftliklerinde üretildiğini belirten İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi ve Su Ürünleri Mühendisleri Derneği Başkanı Prof. Dr. Meriç Albay,
“Ülkemizdeki tatlısularda en çok alabalık üretimi yapılmakta. Toplam alabalık üretimi yıllık 75 bin ton. Bazı alabalık çiftliklerinin, başta Su Ürünleri Mühendisleri olmak üzere yetkin personel çalıştırmamaları nedeni ile dereler bilinçsizce kirletilmekte ve ekosisteme zarar verilmekte” dedi.
Çıkan tebliğler yetersiz
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın ilgili birimlerinde konuyu bilen Su Ürünleri Mühendisi ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi sayısının yok denecek kadar az olduğunu belirten Meriç Albay,
“Son yıllarda çıkarılan tebliğ ve yönetmeliklerde de Su Ürünleri Mühendislerine yer verilmemekte. Bu durum, alanların bilinçli olarak korunması, kullanılması ve bu alanlara dair karar alınmasında büyük bir sorun oluşturmakta” diye konuştu. Belli mesafeler göz önüne alınarak aynı akarsularda 5?6 alabalık tesisinin kurulduğu anlatan Meriç Albay, balık çiftliklerinin suyun taşıma kapasitesi göz önüne alınarak yapıldığında dere yatağına zarar vermesinin söz konusu olmadığını söyledi.
Aşırı kirlenme yaşanıyor
Yasal olarak yüzey alanının yüzde 3’ü üretime ayrılan göletlerde ise çok sık olmasa da üretimde verilen iznin dışına çıkılması nedeni ile aşırı kirletme sorunlarının yaşandığını belirten Albay,
“Alabalığın ülkemizde hemen hemen her bölgede yetiştiriciliği yapılmakta. Alabalıklar soğuk su balığı olması nedeniyle genellikle kaynak sularında ve yaz aylarında bile su sıcaklığı 20 santigrat dereceyi geçmeyen dere ve göletlerde yetiştirilmekte. Ülkemizde en yoğun olarak Muğla?Fethiye, Isparta ve Kahramanmaraş’da üretim yapılmakta. Sazan balıkları ılık ve sıcak sularda, Tilapya ise sadece sıcak sularda üretiliyor” dedi.
Atıklar daha çok kirletiyor
Alabalık çiftliklerinden ortama verilen kirlilik yükünün derelere verilen evsel atık ve tarımsal kirleticilerden daha az olduğunu belirten Meriç Albay,
“Yapılan araştırmalarda ülkemizde derelerin daha çok evsel atık yükleri ile kirletildiğini, bunu tarımsal faaliyetlerde kullanılan gübre ve zirai ilaçların takip ettiği görülmüştür” dedi. Sanayinin yoğun olduğu özellikle Marmara Bölgesi’nde derelerin daha çok sanayi atıkları ile kirletildiğini anlatan Albay, “Örneğin yaklaşık 30-40 yıldan beri sanayi atıkları ile kirletilen Ergene Çayı zaman zaman 4’üncü sınıf su kalitesine (hiçbir amaçla kullanılamayan su) kadar kalite kaybına uğramıştır” diye konuştu.
AB’ye tek hayvansal ürün
Çoğu işletmelerin, balığın özellikle su kirliliğine karşı hassas olması nedeniyle hem çiftliklerin konumlandığı bölgeyi, hem de balık sağlığını korumak için büyük bir mücadele verdiğini belirten Meriç Albay,
“Balık satış boyuna gelinceye kadar birçok kez çeşitli analizler yapılarak sağlık bakımından tetkik edilmekte ve herhangi bir kalıntı olup olmadığı araştırılmakta. Bilindiği gibi balık ülkemizden Avrupa Biriliği’ne satılan tek hayvansal üründür” dedi.
Avrupa Fırat’ın balığına bayılıyor
YILDA 6 bin ton alabalığın yetiştirilerek satıldığı Fırat Nehri, 500’den fazla insana ekmek kapısı oldu. 60 tesisin bulunduğu Tunceli, Elazığ, Keban, Malatya, Çelikhan, Adıyaman bölgesi Türkiye ekonomisine yıllık ortalama 40 milyon TL girdi sağlıyor.
Elazığ İli İç Suları Üreticileri Yetiştiricileri Birlik Başkanı Tuncay Kaya, su sıcaklık seviyesinin yılın 12 ayında 10 derecelerde olduğu Keban bölgesinde üretimin aralıksız yapıldığını belirterek, hızla gelişmeye devam eden tesisler sayesinde 500’ün üzerinde insana istihdam sağlandığını dile getirdi.
Kaya, teşviklerin devam etmesi gerektiğine işaret ederek, şöyle konuştu: “Birliğimize bağlı 60 civarında tesis bulunuyor. Bunların yıllık üretim kapasitelerine baktığımızda 6 bin top civarında balık üretimi gerçekleştiriliyor. Tunceli, Elazığ, Keban, Malatya, Çelikhan, Adıyaman kentlerini kapsayan Fırat üzerinde üretim gerçekleştiriliyor. Bu bölgede balık açısından en verimli yer ise Keban’dır. Keban’da, yılın 365 günü suyun ısısı 10 derece civarında olduğundan çok verimli bir suyumuz mevcut. Diğer bölgelerde de, yılın 8 ayında üretim yapılabiliyor. Alabalık üretimi için ihtiyaç duyulan sıcaklık 10 ile 12 derecedir. Keban bölgesindeki dar koyların avantajı büyük.”
Temizlik bize nimet
Türkiye’de üretilen alabalığın dünya pazarında ilgi gördüğüne işaret eden Kaya, Türkiye’nin en güzel alabalığının da yılın 12 ayı üretimin yapıldığı Keban’da yetiştirildiğini kaydetti. Özellikle Avrupa ülkelerinde Türkiye’nin alabalığının ilgi gördüğüne dikkat çeken Kaya, “İnsanlar Türkiye’den giden alabalığı tercih ediyor. Kendi iç pazarımızda ise bölgemizin, yani Fırat’ın, Keban’ın balığı büyük ilgi görüyor. Suyumuzun temiz ve soğuk olması bizim için bir nimet” dedi.
